برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(پایان نامه مقطع ارشد)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
چکیده:
در این تحقیق سعی شده است به یکی از مهمترین موضوعات مهم آموزش یعنی شیوة آموزش مفاهیم دینی به کودکان پرداخته شود گرچه این به مثابة بحر در کوزه کردن است که به قول مولانا:
«گر بریزی بحر را در کوزه ای چند گنجد؟ قسمت یک روزه ای »
البته پس از مقدمه بخش اول می‌باشد که به بررسی ویژگیهای کودکان ، مراحل رشد آنها و ویژگیهای این مراحل پرداخته شده است . در بخش دوم عواملی که در تربیت کودک مؤثر است از قبل از تولد تا بلوغ بررسی شده است. در بخش سوم به قسمتی از سخنان معصومین (ع) دراین مورد پرداخته شده است که حاوی بهترین نکات روانشناسی است . بخش چهارم اختصاص به اصل تربیت دارد که چه چیزهای و چه اصولی باید ضمن تربیت کودک رعایت شود . در بخش پنجم روشهای تربیت دینی بررسی شده و سعی شده مؤثرترین آنها ذکر شود و در آخرین بخش برخی مفاهیم نسبی و درک کودکان از آنها ، سپس شیوة آموزش آنها بطور اختصاصی پرداخته شده است.
منابع مورد استفاده در تحقیق نیز کتبی روایی مانند بحارالانوار و میزان الحکمه می‌باشند و برخی کتب روانشناسی و تربیتی ، همچنین از چند مقاله در این زمینه از نشریات معتبر استفاده شده است و همینطور به چند فرهنگ جهت کلید واژه‌ها مراجعه شده است.
بخش اول :آشنایی با ویژگیهای کودکان و مراحل رشد
مقدمه :
آشنایی با ویژگیها، روحیات و شناخت صحیح استعدادها و توانایی ها ،کاستی ها ، نیازها و نیروهای جسمانی و روانی کودکان در مراحل مختلف سنی از عوامل بسیار مهم وکارساز امر آموزش و پرورش است. از اساسی ترین ویژگیها که می‌تواند در امر آموزش مفاهیم دینی به ما کمک کند وجودگرایش دینی و میل به سوی امورمذهبی در کودک است. ما معتقدیم که کودکان سرشت خداجوی دارند و مفاهیم اساسی دین اسلام اموری هستند که با سرشت کودک سازگارند و اکتسابی نیستند و این علاقه در درون وجود آنهاست و وظیفة تعلیم و تربیت شکوفا کردن این گرایش‌های فطری است.[1]
تمایلات فطری
از ویژگیهایی که می‌تواند ما را در آموزش معارف دین کمک کند وجود تمایلات فطری در کودک است علاقه کودک به دین و خدا در درونش بوده و در سن بلوغ به شکوفایی آشکار می‌رسد و نیازمند آن نیست که وجود خدا را به کودک بقبولانند بلکه باید این باور فطری به خدا را در او حفظ و شکوفا نمایند. برای این منظور باید با بیان آثار رحمت الهی و آگاه گردن قلب و عقلش از این آثار و ذکر نعمات بهشتی سراسروجودش را از این حب عاطفی سرشار سازد.[2]
امام سجاد علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: خداوند به موسی علیه السلام وحی نمود که مردم را به من علاقه مند کن و آنان را نیز نزد من محبوب ساز ، عرض نمود چگونه ؟ وحی آمد که نعمتهای من را برای آنان بازگو کن آنان خود عاشق من خواهند شد.[3]
چرا از کودکی ؟
بر اساس یافته های روانکاوی نخستین تجربه ها ،نخستین عادتها ، نخستین باورها و نخستین احساسات ، پایدار ترین آنها است . از همین رو کودکان که نخستین
یک مطلب دیگر :
تحلیل پوششی داده‌ها، ارزیابی عملکرد تجربه ها و احساسات خود را نسبت به دین و احکام دینی در خانواده از والدین می‌گیرند می‌تواند این نخستین ها ، مقدس ترین و زیباترین باشد.
به همین سبب است که نگرش های اولیه به مذهب پایدارترین است ، به گونه‌ای که هستة اولین و جان مایة بنیادی وی حس دینی را شکل می‌دهد. مثلاً نگرش های اولیه کودک به نماز و چگونگی برپایی آن با همة آداب و فضیلت های زیباشناسانة آن از طریق مشاهدة رفتار دینی والدین صورت می‌گیرد. پاره ای از رفتارها و احساسات و باورها به شکل ناهشیار و نامرئی به کودک منتقل می‌شود که از رفتار های آگاهانه بسیار قوی ترو عمیق تر است و آنچه در عمیق ترین لایه های شخصیت باقی می ماند به بخش ناهشیار و نامرئی شخصیت والدین متکی است .کودکان ونوجوانان بیشتر از پرداختن به رفتارهای ظاهری والدین از باورها و نگرش های نهفته و پنهان آنها نسبت اعمال و اعتقادات تأثیر می‌پذیرند.[4]
دوره های تفکر مذهبی کودک
برای دیدن جزییات بیشتر و دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید
از مباحث مهم که باید مورد توجه قرار گیرد ، رشد تفکر دینی است ، چرا که با شناخت ویژگیهای تفکر دینی دانش‌آموزان راه برای گزینش روشهای مناسب آموزش دینی هموار خواهد شد.
محققان بزرگی همچون پیاژه ، هامز وگلومن دوران های اصلی مختلفی را برای رشد تربیتی مذهبی کودک بیان کرده اند که به اختصار به بیان نظریه گلومن که به نظر می‌رسد از کمال بیشتری برخوردار است و تکامل یافتة نظریة پیاژه می‌باشد می‌پردازیم.
وی تحقیقات بسیاری کرد که در اثر این بود که می‌دید دانش‌آموزان داستانهای دینی را که می‌شنیدند سعی می‌کردند با تجربیات خود وفق دهند و درک کنند سرانجام به پنج مرحله قائل شد:
- دورة ما قبل تفکر مذهبی ( تا 7 و8 سالگی )
- دورة تفکر مذهبی ناقص اول ( 7 تا 9 سالگی )
- دورة تفکر مذهبی ناقص دوم ( 9 تا 11 سالگی )
- دورة اول تفکر مذهبی شخصی ( 11 تا 13 سالگی )
- دورة دوم تفکر مذهبی شخصی ( 13 سالگی به بعد)[5]
الف ) در این دوره تفکر شهودی، تفکر دینی کودکان دو ویژگی دارد:
1ـ خود محوری بودن.
2ـ تک کانونی بودن .
یعنی داوری های کودک صرفاً از نقطه نظر خود او صورت می‌گیرد و دیگر اینکه یک جنبه از یک حادثه را جدا می‌کند. کودکان در این دوره بسیاری از واژه‌های مذهبی را بکار می‌برند بی‌آنکه معنی آن را دریابند. آنان اکثراً یک جنبه از موضوع را جدا کرده و به آن اهمیت می‌دهند که ممکن است جنبه فرعی و بسیار خوبی باشد.[6]
ب ) در این دوره کودکان بسوی تفکر عملیاتی حرکت کرده ، اگرچه مراتبی از تفکر عینی دست یافته اما در بدست آوردن سطوح مورد نیاز ناموفق بوده و دچار اشتباهات آشکار می‌شود . او بهتر می‌تواند واقعیت را به هم مربوط سازد و نظر او کمتر تک کانونی است اما هنوز خود محور است . اما دامنة این خود محوری کمتر شده است و منشاء دیگر این است که او مفاهیم انتزاعی را به معنای تحت الفظی و تجسم یافته معنا می‌کند.[7]
ج ) ویژگی این دوره ارتباط کودک با موقعیتها و رفتارهای عینی است . رشد تفکر عملیاتی حرکت رو به جلوی آنان را از نخستین دوره های خیال پردازی تسریع می‌بخشد و از نظر جزیی و کودکانه رهایی بخشیده در سطح جدیدی بر حسب ویژگیهای این دوره محدود می‌کند، در این دوره توجیحات فیزیکی در یک احساس عینی معقول هستند و از نظر کودک می‌توان از این راه به واقعیتها دست یافت.[8]
د ) تغییری که در این مرحله رخ می‌دهد حرکت تفکر عینی به سوی تفکر انتزاعی بیشتر است اما تغییر تدریجی این مرحله را می‌توان دوره ای بین خیال پردازی و منطق بزرگ شان دانست. در این زمان تا حد زیادی فعالیتهای عقلی جایگزین می‌گردد و استقرار و قیاس منطقی پیش رفته ای بکار برده می‌شود.
هـ ) این مرحله آخرین مرحله ای است که درآن تفکر بصورت فرضیه ای و قیاسی و بودن ممانعت عناصر عینی انجام می‌گیرد. در این حال تفکر در شکل سمبلیک یا انتزاعی میسر می‌گردد و تلاشهایی صورت می‌گیرد تا فرضیه ها خارج از حوزه‌ی تجارب وضع گردیده و با استفاده از دلیل قبول یا رد شوند. نوجوان می‌تواند با یک تئوری آغاز کند و به واقعیتها که حوزة تفکر او را به طور قابل ملاحظه ای گسترش دهد، بازگشت نماید.[9]
تاثیر تفاوتهای فردی
البته باید در این زمینه به تفاوتهای فردی کودکان نیز توجه داشت که به دو گونه‌اند:
