دانلود پایان نامه های ارشد
پروژه - تحقیق - سمینار : دانلود پایان نامه های ارشددانلود پایان نامه های ارشد
پروژه - تحقیق - سمینار : دانلود پایان نامه های ارشدروابط ایران وچین در حوزه انرژی در هزاره جدید
رﻗﺎﺑﺖ ﭼﻴﻦ ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ………………………………………………………………………………………………………………… 70
پیشینه رابطه ایران و چین…………………………………………………………………………………………………………………………71
روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و چین………………………………………………………………………………………….73
الف ـ نقش انرژی در روابط ایران ـ چین……………………………………………………………………………………………………74
ب ـ نقش مؤلفه های تجاری در روابط ایران ـ چین…………………………………………………………………………………75
دیپلماسی چین و همکاری های نفتی با ایران………………………………………………………………………………………….76
روابط ایران و چین در دهه اخیر در حوزه نفت و گاز………………………………………………………………………………..79
چین و مسئله تحریم ایران…………………………………………………………………………………………………………………………80
محدودیت روابط ایران و چین…………………………………………………………………………………………………………………….82
محدویت های ناشی از انتخاب استراتژیک چین………………………………………………………………………………………..82
روابط چین و قدرت های غربی…………………………………………………………………………………………………………………..84
نقش تعیین کننده متغیرهای محدودیت زا………………………………………………………………………………………………..87
رﻗﺎﺑﺖ ﭼﻴﻦ ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﺮان در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ……………………………………………………………………88
فرصت‌ها و تهدیدها آینده روابط ایران و چین…………………………………………………………………………………………….91
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….92
جمع بندی و نتیجه گیری نهایی…………………………………………………………………………………………………………………93
فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………96
مقدمه و کلیات پژوهش
یک مطلب دیگر :
مقدمه
انرژی و به طور مشخص نفت و گاز، یکی از مولفه های تاثیرگذار در تولید ثروت و قدرت در جهان کنونی به شمار می رود. اقتصاد جهانی با همه تحولاتی که در دوران پس از جنگ سرد در آن به وجود آمده همچنان به نفت و گاز وابسته است و امروزه امنیت انرژی در صدر مسائل جهانی قرار گرفته است. علت این امر روشن است: انرژی نیروی محرکه توسعه برای کشورهای صنعتی و رشد اقتصاد جهانی می باشد.
ذخایر انرژی به ویژه نفت، در بسیاری از مناطق جهان در حال افول می باشد و همزمان مصرف انرژی در حال افزایش است و هنوز چشم انداز روشنی در خصوص استفاده از منابع انرژی جایگزین و قابل رقابت در این عرصه وجود ندارد. به همین جهت مصرف کنندگان عمده انرژی و قدرت های بزرگ به منظور تامین امنیت انرژی تدابیر و جهت گیری های ویژه ای را در سیاست انرژی خود لحاظ کرده اند. تدابیر و سیاست های اتخاذ شده توسط قدرت های بزرگ اقتصادی بر حسب موقعیت و شرایط شان متفاوت است. تنوع بخشی در منابع انرژی و مسیرهای انتقال انرژی، صرفه جویی داخلی، و نیز تلاش در جهت کاهش وابستگی به واردات انرژی به خصوص از مناطق بی ثبات از جمله این تدابیر می باشند.
بی تردید منابع انرژی و مدیریت مصرف آن یکی از عوامل تاثیرگذار بر روند رشد اقتصادی چین بوده است و بدین ترتیب امنیت انرژی برای این کشور بسیار با اهمیت است. مصرف شدیدا رو به تزاید انرژی چین و اجبار به تامین آن از منابع خارجی از یک سو و نگرانی های جدی این کشور پیرامون امنیت انرژی باعث شده تا چین استراتژی متنوع سازی منابع انرژی را در دستور کار خود قرار دهد. بر مبنای این استراتژی چین تقریبا در سراسر جهان در جستجوی منابع انرژی برآمده است. خلیج فارس، آفریقا، روسیه و آسیای مرکزی کانون اصلی اعمال این استراتژی به شمار می آیند.
سیاست های انرژی چین به عنوان یک قدرت در حال خیزش در سطح جهانی از اهمین ویژه ای برخوردار است. افزایش وابستگی به نفت وارداتی، احساس رو به تزاید ناامنی در حوزه انرژی را در میان رهبران چین برانگیخته است. آنان نگرانند که اختلال در عرضه نفت و یا افزایش بسیار زیاد قیمت آن تداوم توسعه اقتصادی کشور را به خطر اندازد.
از سوی دیگر با توجه به جایگاه ممتاز جمهوری اسلامی ایران از لحاظ ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی در منطقه خلیج فارس و با دارا بودن ذخایر عظیم انرژی به نظر می رسد ایران برای گسترش روز افزون روابط خود با سایر کشورها در سطح بین المللی از ظرفیت بالایی برخوردار است. در شرایط کنونی با توجه به سیاست های غرب علیه جمهوری اسلامی ایران این کشور مبادرت به تقویت سیاست نگاه به شرق نموده که در این راستا کشور چین می تواند به عنوان گزینه مناسبی جهت فروش نفت و گاز ایران ارتقاء ضریب برای دو کشور مهم تلقی گردد. نکته حائز اهمیت این است که تبادل انرژی برای دو کشور علاوه بر تامین انرژی می تواند ابعاد سیاسی نیز داشته باشد. ایران می تواند با فروش با ثبات انرژی، قدرت ملی خود را افزایش دهد، که در این صورت در مقابل غرب دست بالا را خواهد داشت و به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه بین المللی بین المللی نقش ایفا خواهد نمود. و در مقابل کشور چین نیز علاوه بر تامین انرژی خود می تواند برای فشار بر ایالات متحده با تقویت ایران بر اساس سیاست مشترک دو کشور مبنی بر عدم یکجانبه گرایی در زمینه وصول اهداف خود استفاده نماید که این مسائل موجب تقویت روابط دو کشور ایران و چین را فراهم خواهد آورد.
بررسی الگوهای دموکراسی در ایران بعد از مشروطه تا شروع به کار دولت موقت
بخش دوم :
جغرفیای کویت و بوشهر
فصل اول :جغرافیای طبیعی و انسانی کویت
کشور کویت در زاویه شمال غربی خلیج فارس ،در موقعیت جغرافیائی میان 28 درجه و 2/30درجه پهنای شمالی و 5/46 درجه و 5/84 درجه درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ واقع شده است . این کشور از سوی شمال و قسمتی از غرب به منطق وادی الباطن کشور عراق در استان بصره محدود است و از سوی جنوب و قسمتی از نواحی شرقی با کشور عربستان سعودی مرز مشترک دارد . نام کویت از کلمه کوت به مفهوم قلعه کوچک گرفته شده است. این کشور از طریق خشکی با کشورهای عراق و عربستان سعودی، مرز مشترک دارد .و از طریق خلیج فارس با ایران مرز آبی مشترک دارد[1] . این کشور دارای 499 کیلومتر ساحل در خلیج فارس می باشد و دارا بودن این امتیاز ، مسبب اصلی توسعه بازرگانی و تجارت این کشور، از گذشته های دور شده است[2] .
کویت جزو مناطق خشک و کم بارانی محسوب می شود،آنچنان که میزان بارش سالیانه در آن کشور از 250 میلی بیشتر نمیشود . با توجه به اینکه این کشور در منطقه بیابانی و حدفاصل معتدل شمالی و خط استوا قرار گرفته است .میزان دریافت انرژی خورشیدی در آن بسیار بالا است . از طرفی عدم وجود ارتفاعات قابل توجه که هم باعث تعدیل گرما و هم باعث ایجاد بارندگی می شوند،باعث شده است تا بارندگی ها به حداقل رسند و ابرهای باران زا بدون انجام هیچ گونه ریزش از آسمان ، کشور کویت رد شوند .این کشور مانند سایر کشورهای جنوب خلیج فارس عمدتا دو فصل اقلیمی دارد .فصل زمستان نسبتا خنک و تابستان بسیار گرم است .تابستان ها هوا تا 55 درجه سانتی گراد هم بالا میرود و محیطی خفقان آور و طاقت فرسا به وجود می آورد[3] .
این کشور دارای جزایر متعددی است که بزرگترین آن جزیره بوبیان ،واقع در شمال شرقی اش،می باشد .از جزایر دیگرش میتوان به وریه و فیلکه ،عدهه،ام المرادم و قارو اشاره کرد[4] .
موقعیت ممتاز جغرافیای کویت به عنوان پایانه دریایی برای مسیر زمینی ای که به سوریه کشیده می شود ،موجب گشت تا کویت بتواند از مزایای دریایی خلیج فارس بهره مند شود .(یاپ و بوش، 1388 : 21)
شهر کویت که پایتخت این کشور می باشد در کنار خلیج کویت و خلیج فارس قرار گرفته است .از شهر های مهم این امیرنشین می توان به الاحمدی،حولی و صالحه اشاره کرد و کویت به شش استان به نام های عاصمه ،احمدی،حولی،فروانیه ،حمراء و مبارک الکبیر تقسیم میشود .در کویت رودخانه و آب جاری وجود ندارد و تا هنگامی که دستگاه های بزرگ تصفیه آب شیرین کن به این کشور وارد نشده بود ، آب مورد نیاز مردم از چا های آب نیمه شور در بیابان ها و نهری که از شط العرب جدا شده و به آن دریا میرفت ،تامین میشد .بدین ترتیب مشکل مهم و اساسی در این سرزمین تهیه آب بوده است که بخش مهمی از تلاش های دولت در این مورد صرف می شود . (نامی، 1386 : 41) اقتداری می نویسد ، «کویت تا ده دوازده سال پیش- در دوره پهلوی اول-شیخ نشین عقب مانده ای بیش نبود . آب آشامیدنی را با وسایل بسیار ابتدایی از دهانه شط العرب به آنجا می بردند .درخت و گیاه نداشت و خلاصه شهری عقب مانده بود .» احمد اقتداری،خلیج فارس از دیرباز تا کنون،چاپ دوم، تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر،1389 ،ص139.)
فصل دوم :جغرافیای تاریخی کویت
تعیین هویت رابطه تاریخی و جغرافیایی در تعیین موقعیت سیاسی یک کشور نقش مهمی ایفا می کند ،این وابستگی به طور معمول در چند حلقه ارتباطی خاص خود قرار دارد .
حلقه ارتباطی کویت با اطراف خود یعنی جهان عرب است .زیرا کویت در هر حال بخشی از پیکره بزرگ جهان عرب است .(کویت از پیدایش تا بحران ،ص56)
کلمه کویت از کوت مشتق شده و مصغر این واژه است . کوت لغتی هندی است که در زبان اعراب بومی منطقه وارد شده و و به معنی قلعه کوچک است . نام سرزمین کویت
در آن زمان «قرین» بود و قطعه زمینی بی اهمیت با مالکیتی نامشخص ،به شمار می رفت . (انوری، خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم،1390 :4-132)
این سرزمین در ادوار پیش از اسلام ،همواره یکی از مناطق تحت سلطه سلسله های ایرانی هخامنشی،اشکانی و ساسانی بود . هنگامی که خالدبن ولید ،سردار فاتح اسلام ،آهنگ تصرف ایران کرد ، از طریق همین کویت وارد قلمرو شاهنشاهی ساسانی گردید[5] .
«ناحیه کویت عبارتست ازقطعه خاکی به شکل نیم دایره واقع در راس خلیج که مساحت خط ساحلی آن به دویست مایل بالغ می گردد و تا این اواخرمسافرین کمتر بدانجا رفته و راجع به آن نسبت به سایر نقاط خلیج فارس اطلاعات محدودتری در دست بود»(ویلسن،1348: 287) . کشور کویت در دوران های پیش از اسلام در زمان هخامنشیان ، اشکانیان وساسانیان، جنوبی ترین ایالت ایران را تشکیل می داده ودر دوران لشکر کشیهای مسلمانان به سمت ایران، نخستین نقطه از خاک ایران بود که به تصرف خالدبن ولید درآمد .
در دوران صفوی بخش شمالی کویت جزء قلمرو صفویان بود ، همزمان با ضعف صفویان و آغاز مهاجرت قبایل جزیره العرب به خلیج فارس قبایلی مانند آل صباح ،آل جلاهمه ،وآل خلیفه نیز به کرانه های خلیج فارس آمده ودر آنجا سکنی گزیدند .
در دوران حکومت های اسلامی ایران،هرگاه فدراتیو ایران به سوی باختر گسترش میافت ،مرزهای جنوب باختری ایران، کویت را در بر میگرفت و در دوران صفویان بخش شمالی کویت،پایان سرحدی جنوب باختری ایران را تشکیل می داد . هنگامی که حکومت صفویان در سراشیبی سقوط قرار گرفت،شماری از قبایل عرب از داخل عربستان راهی کرانه های خلیج فارس شدند[6] .
در سال 1737م،هنگامی که نادرشاه افشار (1160-1148ه ق)در اوج قدرت قرار داشت ،سردار او لطفعلی خان ،کرانه های جنوبی خلیج فارس را مورد یورش قرار داد و این مناطق را از راس الخیمه تا الاحساء را مجدد به اطاعت حکومت ایران درآورد و این رویداد زمینه ساز تولد امارت نوین کویت شد . (انوری، خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم،1390 :134)
کویت در اوایل سده 18م توسط طایفه ی «عنیزه» که قبیله ای از اهالی نجد بودند ، تاسیس شد . این طوایف در اواخر سده هفدهم میلادی به تدریج از نجد به سواحل خلیج فارس مهاجرت کردند . در مسیر این مهاجرتها ، گروه های قبیله ای مختلفی با مهارتهای متفاوت به هم پیوستند و قبیله ی تازه ای را تشکیل دادند . خاندان صباح در سال 1710م به علت وجود خشکسالی ،از نجد فرار کردند وبه شمال کویت کوچ نمودند واز این زمان وبنابر همین کوچ به طرف شمال ، آنها را عتوبی گفتند (کریستال ،1378: 35و36) ویلسن در خصوص اتلاق عنوان عتوبی یا عتبی به آنان نوشته است، ساکنان اولیه کویت جماعتی از طوایف اعراب عتبی ساکن عربستان مرکزی بودند و در اوایل امر بلدیه کویت اقامتگاه معمولی عرب بوده که به وسیله قلعه کوچکی از آن حفاظت میشد .(ویلسن، 1366 :287) در اوایل قرن هجدهم ،قبیله عتوبی که اجداد آل خلیفه و آل صباح ،از صحرای عربستان سعودی مهاجرت و در کرانه و منتهی الیه ساحل غربی خلیج فارس سکنی گزیدند . هر دو قبیله ادعا می کردند منسوب به قبیله «آنزا»می باشند .این قبایل در جائی که ساکن شدند ،قلعه کویت را بنا کردند . (لاخ ،1369 : 202)
کویت در قرن هجدهم بر خلاف کشورهای همجوار، دارای هسته سرزمینی کاملاً مشخص بود اما مرزهایش که مناطق اقامت چادرنشینان بود هنوز تثبیت نشده بود . (کریستال ،1378 :73).این در حالی بود که دولت انگلستان به این کشور توجه خاصی داشت و به شدت اوضاع سیاسی آن را تحت کنترل خود داشت .
به علت موقعیت حغرافیایی مناسبی که خاور جزیره عربی (کویت) برسر راه های ارتباط دریایی میان اروپا وجنوب خاوری در آسیا دارد ،بریتانیا از دیرباز چشم آزمندی برآن دوخته بود دیپلماسی بریتانیا برای زمانی دراز کوشید که امپراتوری عثمانی را وادار به چشم پوشی از حقوق خود در امیر نشین های خلیج فارس گرداند و در همان هنگام نمایندگان وجاسوسان انگلستان فعالانه سرگرم شوراندن امیرنشینان در برابر عثمانیان بودند .(تاریخ معاصر کشورهای عربی ،1367 :295)
کویت قبل از استقلال رسمی در سال 1961م، دارای کیانی متمایز بود و عناصر زیربنایی و عینی دولت نیز در آن وجود داشت .(کویت از پیدایش تا بحران : 161)
فصل سوم : جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر
یک مطلب دیگر :
شهرستان بوشهر در موقعیت 51 درجه و 10 دقیقه تا 50 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 17 دقیقه تا 27 درجه عرض شمالی، در راس شبه جزیره ای صدفی مرجانی واقع شده است .(حمیدی،1389 : 45)
جلگه بوشهر در امتداد سواحل خلیج فارس قرار دارد که عرض آن نیز در جهت شمال غربی (ناحیه بندر دیلم)به قسمت جنوب شرقی افزایش می یابد و حداکثر به 14 کیلومتر در امتداد دره رود مند می رسد . جلگه مذکور از رسوبات رودهای دالکی ،شاپور،اهرم و مند ،تشکیل یافته است .از جمله این نواحی می توان به دشت بوشهر و برازجان اشاره کرد که سطح وسیعی از استان را دربر می گیرد .این زمین های پست که به گرمسیرات شهرت دارند ،نقش مهمی در حیات اقتصادی و سیاسی منطقه دارند .(جاشی : 11)
عوامل متعددی در جریان آب و هوای این شهرستان تاثیر بسزایی دارند که از آن جمله می توان به کمی ارتفاع،قرار گرفتن در محدوده عرض جغرافیایی پایین ،مجاورت با دریا و وزش بادهای گرم جنوب غربی و بادهای گرم و مرطوب دریایی نام برد .
سخت ترین ماه های گرم سال مرداد و تیر ماه است .گرمای تابستان با توجه به رطوبت آن طاقت فرسا است .میانگین بارندگی در بوشهر به 4 درجه می رسد و بیشتر بادهایی که در بوشهر می وزد باد شمالی است که از سمت شمال غربی می وزد .و سردترین ماه سال در بوشهر فقط اواسط دی ماه است .(لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :167)
استان بوشهر دربردارنده دو رشته کوه است که در سراسر طول استان به موازات هم امتداد یافته اند . وجود رشته کوه های متعدد در امتداد سواحل سبب شده است تا ارتباط سواحل با دشت های درون خشکی قطع شود .از جمله رشته کوه «بانگ»که بر ولایات جنوبی لیراوی سایه افکنده و رشته کوه مند در که در نواحی تنگستان و دشتی به خاطر تقریبا یکصد مایل در امتداد سواحل دراز کشیده اند .
در گذشته تپه های ساحلی بر محل و موقعیت بندری و خطوط ارتباطی تاثیری بسیاری قاطع و آشکار داشتند .شهرهای بندری –بین بصره و بوشهرکه در آنجا تپه های ساحلی بیشماری وجود دارد-محل بندر عموما با شروع و پایان سلسله جبال ساحلی تعیین می گردد . خطوط ارتباطی اغلب با اوضاع جغرافیایی تپه ها ی ساحلی تعیین می گردد . در جاهایی که بین ساحل و کوه های زاگرس فاصله نمی انداخت ،حلقه های ارتباطی مهمی شکل می گیرد که از ساحل به طرف پس کرانه ها ارتباط می یافت .به طور نمونه محوربوشهر-برازجان –دالکی،نونه ای از این حلقه ارتباطی است .( گرمون، استفان رای، ،چالش ثروت و قدرت در جنوب ایران،ترجمه حسن زنگنه ،موسسه نشر همسایه،چاپ اول،1378: ص17)
این بندر ،بندر دریایی اصلی ایران در مقطع زمانی خود محسوب میشد و همچنین شهر مهم و اصلی در سمت شرق خلیج فارس و پایگاه بخش اداری ایران معروف به «بندر خلیج فارس»جایگاه جغرافیائی آن در ساحل ایرانی ،به فاصله تقربی 190 میل به طرف شمال ناحیه شرقی منامه در بحرین و 170 میل به سمت شرق از ناحیه جنوب کویت و 150 میل شرق جنوب و جنوب شرقی مصب شط العرب ، قرار دارد .نام بوشهر برای نخستین بار که با نام فعلی در مؤلفات یاقوت حموی در قرن سیزدهم میلادی، نوشته شده ،درآمده است . (لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :162) شهر بوشهر شامل انتهای سمت شمالی دماغه ای است که جاهای دیگر زیر عنوان «شبه جزیره»مذکور گردیده است که از طرف جنوب تا خلیج بزرگی امتداد دارد . حواشی گلی آن در طرف شمال به طور نامشخصی به رود حله میرسد و در جهت شمال شرقی به منطقه انگالی و به مسافت کوتاهی از شرق دشتستان متصل می گردد . قسمت بیشتر سواحل بوشهر در خلیج فارس کم عمق است و مشرق خط فرضی که از شمال شرقی شهر بوشهر می گذرد، تمام مساحت آن را گودال های پر گل و لای ،قرار گرفته است . (لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :162)
در ابتدا این شهر از دماغه شبه جزیره « باسیدون-باسیتون» آغاز و به دیوار شهر منتهی میشد .فکر بنای این دیوار از شیخ ناصر آل مذکور و ساخت آن توسط فرزند او شیخ نصر اول ،آغاز شد و بعدها توسط حسینقلی خان نظام السلطنه مافی «سعدالملوک»که یک با در سال 1274ق و بار دیگر در سال 1308ق، نائب الحکومه د در سال 1309ق،حاکم بوشهر بود، به اتمام رسید .این دیوار از محل دارالحکومه بوشهر یا عمارت چهارباغ از ساحل شرقی و جایی که امروزه اداره گمرک قرار دارد ،شروع می شد و پس از عبور ازآب انبار قوام به ساحل غربی به دریا میپیوست .(حمیدی، 1389 : 45)
شهر بوشهر در راس شبه جزیره مثلثی شکل و در محدوده بافت قدیمی خود دارای چهار محله مرکزی در بافت قدیمی و تاریخی شهر بوشهر می باشد .علاوه بر چهار محله در هسته مرکزی شهر،یعنی بهبهانی ،دهدشتی،شنبری و کوتی، در گذشته محله های کوچک چند خانواری در شکم این محلات وجود داشت که امروزه دیگر نامی از آنها برده نمیشود .به طور نمونه محله «خیزمی ها» یا «هیزمی ها»روغنی ها، دوانی ها،گازرانی ها و از همه بزرگتر محله یهودی ها ؛ تل ارمنی ها هم محله ای بود که برای زندگی ارامنه قدیم بوشهر بود . (حمیدی، 1389 : 75)
مهمترین محله این شهر، محله کوتی بود که در جنوب غربی شهر و با امتداد زیاد در نوار ساحلی قرار داشت . نام این محل به سبب قرار گرفتن ساختمان کمپانی هند شرقی که از زمان کریم خان زند در بوشهر تاسیس شده و به عمارت کوتی معروف است، گرفته شده است .این مکان محل استقرار نائب کنسولی و کنسولگری و دفتر کنسولی دولت انگلیس در بوشهر بود .ساختمان کوتی در سال 1763م،همزمان با افتتاح کمپانی هند شرقی ،با اجازه کریم خان زند در بوشهرساخته شد . (حمیدی، 1389 :81- 79).واژه «کوتی[7]» ،یک واژه هندی است که برگرفته از کلمه ای در واژگان هندی به معنی قلعه،حصار،برج و بارو است. این واژه «کوت» وارد زبان فارسی و عربی شده و از آن اسم مصغر کویت که به معنی قلعه کوچک است،ساخته شده است . (حمیدی، 1389 : 81)و این چنین است که تشابه واژگانی در دو کلمه «کوتی» و «کویت» وجود دارد و در خصوص مهاجرت و سکونت مهاجرین کویتی به این محله ،هیچ ارتباط حقیقی وجود ندارد .
بوشهر یکی از بنادر فارس مسوب میشد وآن زمان قریب ده هزار نفرجمعیت داشت . (جعفریان ،1389 :جلد سوم: 814)
فصل چهارم:جغرافیای تاریخی بوشهر
بررسی و تبیین روابط سیاسی و اجتماعی کویت و بوشهر
بخش دوم :
جغرفیای کویت و بوشهر
فصل اول :جغرافیای طبیعی و انسانی کویت
کشور کویت در زاویه شمال غربی خلیج فارس ،در موقعیت جغرافیائی میان 28 درجه و 2/30درجه پهنای شمالی و 5/46 درجه و 5/84 درجه درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ واقع شده است . این کشور از سوی شمال و قسمتی از غرب به منطق وادی الباطن کشور عراق در استان بصره محدود است و از سوی جنوب و قسمتی از نواحی شرقی با کشور عربستان سعودی مرز مشترک دارد . نام کویت از کلمه کوت به مفهوم قلعه کوچک گرفته شده است. این کشور از طریق خشکی با کشورهای عراق و عربستان سعودی، مرز مشترک دارد .و از طریق خلیج فارس با ایران مرز آبی مشترک دارد[1] . این کشور دارای 499 کیلومتر ساحل در خلیج فارس می باشد و دارا بودن این امتیاز ، مسبب اصلی توسعه بازرگانی و تجارت این کشور، از گذشته های دور شده است[2] .
کویت جزو مناطق خشک و کم بارانی محسوب می شود،آنچنان که میزان بارش سالیانه در آن کشور از 250 میلی بیشتر نمیشود . با توجه به اینکه این کشور در منطقه بیابانی و حدفاصل معتدل شمالی و خط استوا قرار گرفته است .میزان دریافت انرژی خورشیدی در آن بسیار بالا است . از طرفی عدم وجود ارتفاعات قابل توجه که هم باعث تعدیل گرما و هم باعث ایجاد بارندگی می شوند،باعث شده است تا بارندگی ها به حداقل رسند و ابرهای باران زا بدون انجام هیچ گونه ریزش از آسمان ، کشور کویت رد شوند .این کشور مانند سایر کشورهای جنوب خلیج فارس عمدتا دو فصل اقلیمی دارد .فصل زمستان نسبتا خنک و تابستان بسیار گرم است .تابستان ها هوا تا 55 درجه سانتی گراد هم بالا میرود و محیطی خفقان آور و طاقت فرسا به وجود می آورد[3] .
این کشور دارای جزایر متعددی است که بزرگترین آن جزیره بوبیان ،واقع در شمال شرقی اش،می باشد .از جزایر دیگرش میتوان به وریه و فیلکه ،عدهه،ام المرادم و قارو اشاره کرد[4] .
موقعیت ممتاز جغرافیای کویت به عنوان پایانه دریایی برای مسیر زمینی ای که به سوریه کشیده می شود ،موجب گشت تا کویت بتواند از مزایای دریایی خلیج فارس بهره مند شود .(یاپ و بوش، 1388 : 21)
شهر کویت که پایتخت این کشور می باشد در کنار خلیج کویت و خلیج فارس قرار گرفته است .از شهر های مهم این امیرنشین می توان به الاحمدی،حولی و صالحه اشاره کرد و کویت به شش استان به نام های عاصمه ،احمدی،حولی،فروانیه ،حمراء و مبارک الکبیر تقسیم میشود .در کویت رودخانه و آب جاری وجود ندارد و تا هنگامی که دستگاه های بزرگ تصفیه آب شیرین کن به این کشور وارد نشده بود ، آب مورد نیاز مردم از چا های آب نیمه شور در بیابان ها و نهری که از شط العرب جدا شده و به آن دریا میرفت ،تامین میشد .بدین ترتیب مشکل مهم و اساسی در این سرزمین تهیه آب بوده است که بخش مهمی از تلاش های دولت در این مورد صرف می شود . (نامی، 1386 : 41) اقتداری می نویسد ، «کویت تا ده دوازده سال پیش- در دوره پهلوی اول-شیخ نشین عقب مانده ای بیش نبود . آب آشامیدنی را با وسایل بسیار ابتدایی از دهانه شط العرب به آنجا می بردند .درخت و گیاه نداشت و خلاصه شهری عقب مانده بود .» احمد اقتداری،خلیج فارس از دیرباز تا کنون،چاپ دوم، تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر،1389 ،ص139.)
فصل دوم :جغرافیای تاریخی کویت
تعیین هویت رابطه تاریخی و جغرافیایی در تعیین موقعیت سیاسی یک کشور نقش مهمی ایفا می کند ،این وابستگی به طور معمول در چند حلقه ارتباطی خاص خود قرار دارد .
حلقه ارتباطی کویت با اطراف خود یعنی جهان عرب است .زیرا کویت در هر حال بخشی از پیکره بزرگ جهان عرب است .(کویت از پیدایش تا بحران ،ص56)
کلمه کویت از کوت مشتق شده و مصغر این واژه است . کوت لغتی هندی است که در زبان اعراب بومی منطقه وارد شده و و به معنی قلعه کوچک است . نام سرزمین کویت در آن زمان «قرین» بود و قطعه زمینی بی اهمیت با مالکیتی نامشخص ،به شمار می رفت . (انوری، خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم،1390 :4-132)
این سرزمین در ادوار پیش از اسلام ،همواره یکی از مناطق تحت سلطه سلسله های ایرانی هخامنشی،اشکانی و ساسانی بود . هنگامی که خالدبن ولید ،سردار فاتح اسلام ،آهنگ تصرف ایران کرد ، از طریق همین کویت وارد قلمرو شاهنشاهی ساسانی گردید[5] .
«ناحیه کویت عبارتست ازقطعه خاکی به شکل نیم دایره واقع در راس خلیج که مساحت خط ساحلی آن به دویست مایل بالغ می گردد و تا این اواخرمسافرین کمتر بدانجا رفته و راجع به آن نسبت به سایر نقاط خلیج فارس اطلاعات محدودتری در دست بود»(ویلسن،1348: 287) . کشور کویت در دوران های پیش از اسلام در زمان هخامنشیان ، اشکانیان وساسانیان، جنوبی ترین ایالت ایران را تشکیل می داده ودر دوران لشکر کشیهای مسلمانان به سمت ایران، نخستین نقطه از خاک ایران بود که به تصرف خالدبن ولید درآمد .
در دوران صفوی بخش شمالی کویت جزء قلمرو صفویان بود ، همزمان با ضعف صفویان و آغاز مهاجرت قبایل جزیره العرب به خلیج فارس قبایلی مانند آل صباح ،آل جلاهمه ،وآل خلیفه نیز به کرانه های خلیج فارس آمده ودر آنجا سکنی گزیدند .
در دوران حکومت های اسلامی ایران،هرگاه فدراتیو ایران به سوی باختر گسترش میافت ،مرزهای جنوب باختری ایران، کویت را در بر میگرفت و در دوران صفویان بخش شمالی کویت،پایان سرحدی جنوب باختری ایران را تشکیل می داد . هنگامی که حکومت صفویان در سراشیبی سقوط قرار گرفت،شماری از قبایل عرب از داخل عربستان راهی کرانه های خلیج فارس شدند[6] .
در سال 1737م،هنگامی که نادرشاه افشار (1160-1148ه ق)در اوج قدرت قرار داشت ،سردار او لطفعلی خان ،کرانه های جنوبی خلیج فارس را مورد یورش قرار داد و این مناطق را از راس الخیمه تا الاحساء را مجدد به اطاعت حکومت ایران درآورد و این رویداد زمینه ساز تولد امارت نوین کویت شد . (انوری، خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم،1390 :134)
کویت در اوایل سده 18م توسط طایفه ی «عنیزه» که قبیله ای از اهالی نجد بودند ، تاسیس شد . این طوایف در اواخر سده هفدهم میلادی به تدریج از نجد به سواحل خلیج فارس مهاجرت کردند . در مسیر این مهاجرتها ، گروه های قبیله ای مختلفی با مهارتهای متفاوت به هم پیوستند و قبیله ی تازه ای را تشکیل دادند . خاندان صباح در سال 1710م به علت وجود خشکسالی ،از نجد فرار کردند وبه شمال کویت کوچ نمودند واز این زمان وبنابر همین کوچ به طرف شمال ، آنها را عتوبی گفتند (کریستال ،1378: 35و36) ویلسن در خصوص اتلاق عنوان عتوبی یا عتبی به آنان نوشته است، ساکنان اولیه کویت جماعتی از طوایف اعراب عتبی ساکن عربستان مرکزی بودند و در اوایل امر بلدیه کویت اقامتگاه معمولی عرب بوده که به وسیله قلعه کوچکی از آن حفاظت میشد .(ویلسن، 1366 :287) در اوایل قرن هجدهم ،قبیله عتوبی که اجداد آل خلیفه و آل صباح ،از صحرای عربستان سعودی مهاجرت و در کرانه و منتهی الیه ساحل غربی خلیج فارس سکنی گزیدند . هر دو قبیله ادعا می کردند منسوب به قبیله «آنزا»می باشند .این قبایل در جائی که ساکن شدند ،قلعه کویت را بنا کردند . (لاخ ،1369 : 202)
کویت در قرن هجدهم بر خلاف کشورهای همجوار، دارای هسته سرزمینی کاملاً مشخص بود اما مرزهایش که مناطق اقامت چادرنشینان بود هنوز تثبیت نشده بود . (کریستال ،1378 :73).این در حالی بود که دولت انگلستان به این کشور توجه خاصی داشت و به شدت اوضاع سیاسی آن را تحت کنترل خود داشت .
به علت موقعیت حغرافیایی مناسبی که خاور جزیره عربی (کویت) برسر راه های ارتباط دریایی میان اروپا وجنوب خاوری در آسیا دارد ،بریتانیا از دیرباز چشم آزمندی برآن دوخته بود دیپلماسی بریتانیا برای زمانی دراز کوشید که امپراتوری عثمانی را وادار به چشم پوشی از حقوق خود در امیر نشین های خلیج فارس گرداند و در همان هنگام نمایندگان وجاسوسان انگلستان فعالانه سرگرم شوراندن امیرنشینان در برابر عثمانیان بودند .(تاریخ معاصر کشورهای عربی ،1367 :295)
کویت قبل از استقلال رسمی در سال 1961م، دارای کیانی متمایز بود و عناصر زیربنایی و عینی دولت نیز در آن وجود داشت .(کویت از پیدایش تا بحران : 161)
فصل سوم : جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر
شهرستان بوشهر در موقعیت 51 درجه و 10 دقیقه تا 50 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 17 دقیقه تا 27 درجه عرض شمالی، در راس شبه جزیره ای صدفی مرجانی واقع شده است .(حمیدی،1389 : 45)
جلگه بوشهر در امتداد سواحل خلیج فارس قرار دارد که عرض آن نیز در جهت شمال غربی (ناحیه بندر دیلم)به قسمت جنوب شرقی افزایش می یابد و حداکثر به 14
یک مطلب دیگر :
کیلومتر در امتداد دره رود مند می رسد . جلگه مذکور از رسوبات رودهای دالکی ،شاپور،اهرم و مند ،تشکیل یافته است .از جمله این نواحی می توان به دشت بوشهر و برازجان اشاره کرد که سطح وسیعی از استان را دربر می گیرد .این زمین های پست که به گرمسیرات شهرت دارند ،نقش مهمی در حیات اقتصادی و سیاسی منطقه دارند .(جاشی : 11)
عوامل متعددی در جریان آب و هوای این شهرستان تاثیر بسزایی دارند که از آن جمله می توان به کمی ارتفاع،قرار گرفتن در محدوده عرض جغرافیایی پایین ،مجاورت با دریا و وزش بادهای گرم جنوب غربی و بادهای گرم و مرطوب دریایی نام برد .
سخت ترین ماه های گرم سال مرداد و تیر ماه است .گرمای تابستان با توجه به رطوبت آن طاقت فرسا است .میانگین بارندگی در بوشهر به 4 درجه می رسد و بیشتر بادهایی که در بوشهر می وزد باد شمالی است که از سمت شمال غربی می وزد .و سردترین ماه سال در بوشهر فقط اواسط دی ماه است .(لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :167)
استان بوشهر دربردارنده دو رشته کوه است که در سراسر طول استان به موازات هم امتداد یافته اند . وجود رشته کوه های متعدد در امتداد سواحل سبب شده است تا ارتباط سواحل با دشت های درون خشکی قطع شود .از جمله رشته کوه «بانگ»که بر ولایات جنوبی لیراوی سایه افکنده و رشته کوه مند در که در نواحی تنگستان و دشتی به خاطر تقریبا یکصد مایل در امتداد سواحل دراز کشیده اند .
در گذشته تپه های ساحلی بر محل و موقعیت بندری و خطوط ارتباطی تاثیری بسیاری قاطع و آشکار داشتند .شهرهای بندری –بین بصره و بوشهرکه در آنجا تپه های ساحلی بیشماری وجود دارد-محل بندر عموما با شروع و پایان سلسله جبال ساحلی تعیین می گردد . خطوط ارتباطی اغلب با اوضاع جغرافیایی تپه ها ی ساحلی تعیین می گردد . در جاهایی که بین ساحل و کوه های زاگرس فاصله نمی انداخت ،حلقه های ارتباطی مهمی شکل می گیرد که از ساحل به طرف پس کرانه ها ارتباط می یافت .به طور نمونه محوربوشهر-برازجان –دالکی،نونه ای از این حلقه ارتباطی است .( گرمون، استفان رای، ،چالش ثروت و قدرت در جنوب ایران،ترجمه حسن زنگنه ،موسسه نشر همسایه،چاپ اول،1378: ص17)
این بندر ،بندر دریایی اصلی ایران در مقطع زمانی خود محسوب میشد و همچنین شهر مهم و اصلی در سمت شرق خلیج فارس و پایگاه بخش اداری ایران معروف به «بندر خلیج فارس»جایگاه جغرافیائی آن در ساحل ایرانی ،به فاصله تقربی 190 میل به طرف شمال ناحیه شرقی منامه در بحرین و 170 میل به سمت شرق از ناحیه جنوب کویت و 150 میل شرق جنوب و جنوب شرقی مصب شط العرب ، قرار دارد .نام بوشهر برای نخستین بار که با نام فعلی در مؤلفات یاقوت حموی در قرن سیزدهم میلادی، نوشته شده ،درآمده است . (لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :162) شهر بوشهر شامل انتهای سمت شمالی دماغه ای است که جاهای دیگر زیر عنوان «شبه جزیره»مذکور گردیده است که از طرف جنوب تا خلیج بزرگی امتداد دارد . حواشی گلی آن در طرف شمال به طور نامشخصی به رود حله میرسد و در جهت شمال شرقی به منطقه انگالی و به مسافت کوتاهی از شرق دشتستان متصل می گردد . قسمت بیشتر سواحل بوشهر در خلیج فارس کم عمق است و مشرق خط فرضی که از شمال شرقی شهر بوشهر می گذرد، تمام مساحت آن را گودال های پر گل و لای ،قرار گرفته است . (لوریمر ،ترجمه نبوی، 1379 :162)
در ابتدا این شهر از دماغه شبه جزیره « باسیدون-باسیتون» آغاز و به دیوار شهر منتهی میشد .فکر بنای این دیوار از شیخ ناصر آل مذکور و ساخت آن توسط فرزند او شیخ نصر اول ،آغاز شد و بعدها توسط حسینقلی خان نظام السلطنه مافی «سعدالملوک»که یک با در سال 1274ق و بار دیگر در سال 1308ق، نائب الحکومه د در سال 1309ق،حاکم بوشهر بود، به اتمام رسید .این دیوار از محل دارالحکومه بوشهر یا عمارت چهارباغ از ساحل شرقی و جایی که امروزه اداره گمرک قرار دارد ،شروع می شد و پس از عبور ازآب انبار قوام به ساحل غربی به دریا میپیوست .(حمیدی، 1389 : 45)
شهر بوشهر در راس شبه جزیره مثلثی شکل و در محدوده بافت قدیمی خود دارای چهار محله مرکزی در بافت قدیمی و تاریخی شهر بوشهر می باشد .علاوه بر چهار محله در هسته مرکزی شهر،یعنی بهبهانی ،دهدشتی،شنبری و کوتی، در گذشته محله های کوچک چند خانواری در شکم این محلات وجود داشت که امروزه دیگر نامی از آنها برده نمیشود .به طور نمونه محله «خیزمی ها» یا «هیزمی ها»روغنی ها، دوانی ها،گازرانی ها و از همه بزرگتر محله یهودی ها ؛ تل ارمنی ها هم محله ای بود که برای زندگی ارامنه قدیم بوشهر بود . (حمیدی، 1389 : 75)
مهمترین محله این شهر، محله کوتی بود که در جنوب غربی شهر و با امتداد زیاد در نوار ساحلی قرار داشت . نام این محل به سبب قرار گرفتن ساختمان کمپانی هند شرقی که از زمان کریم خان زند در بوشهر تاسیس شده و به عمارت کوتی معروف است، گرفته شده است .این مکان محل استقرار نائب کنسولی و کنسولگری و دفتر کنسولی دولت انگلیس در بوشهر بود .ساختمان کوتی در سال 1763م،همزمان با افتتاح کمپانی هند شرقی ،با اجازه کریم خان زند در بوشهرساخته شد . (حمیدی، 1389 :81- 79).واژه «کوتی[7]» ،یک واژه هندی است که برگرفته از کلمه ای در واژگان هندی به معنی قلعه،حصار،برج و بارو است. این واژه «کوت» وارد زبان فارسی و عربی شده و از آن اسم مصغر کویت که به معنی قلعه کوچک است،ساخته شده است . (حمیدی، 1389 : 81)و این چنین است که تشابه واژگانی در دو کلمه «کوتی» و «کویت» وجود دارد و در خصوص مهاجرت و سکونت مهاجرین کویتی به این محله ،هیچ ارتباط حقیقی وجود ندارد .
بوشهر یکی از بنادر فارس مسوب میشد وآن زمان قریب ده هزار نفرجمعیت داشت . (جعفریان ،1389 :جلد سوم: 814)
فصل چهارم:جغرافیای تاریخی بوشهر
بوشهر از جمله شهرهای شش گانه یا هشت گانه ای است که به امر اردشیر بابکان در فارس،خوزستان و اطراف خلیج فارس ساخته شدند . اردشیر پس از رسیدن به حکومت ،فرمان داد تا شهرهای بزرگی را در فارس و جنوب عراق بنا کنند . طبق نوشته تاریخ طبری و اظهار نظر جغرافی نویسان و مورخان متاخر ،این شهرها عبارت بودند از : «اردشیر خرّه»، «رام اردشیر»،«رام هرمز»،«ریو اردشیر»یا «راو اردشیر» که ریشهر یا بوشهر امروزی است .(حمیدی، 1389 : 29)
تحولات جمعیتی شهر کرج
5-2-1 اهداف کلان طرح. 124
5-2-2 اهداف میانی طرح. 125
5-2-3 اهداف خرد 125
5-3 دستاوردهای پایان نامه برای برنامه ریزی گردشگری سلامت در مشهد 127
منابع فارسی.. 128
فهرست جداول
جدول 2-1 : تعاریف مختلف گردشگری و نقاط ضعف و قوت آنها 27
جدول 2-2 اثرات مثبت و منفی صنعت گردشگری.. 40
جدول شماره 3-1 : معرفی خراسان رضوی.. 53
جدول 3-2 مشخصات عمومی شهرستانها براساس تقسیمات کشوری در سال 1390. 56
جدول 3-3 : تقسیم بندی انواع جاذبه های گردشگری مشهد بر اساس کارکرد 81
جدول 3-4 : مشخصات کلی واحدهای اقامتی شهر مشهد سال 1390. 86
جدول 3-5 : تعداد گردشگران داخلی و خارجی شهر مشهد 1385-1379. 91
جدول 3-6 : مقایسه شاخص رشد جمعیت، گردشگران مشهد 1335 تا 1385. 95
جدول 3-7 : تعداد جمعیت و رتبه مهمترین شهرهای مذهبی جهان اسلام. 95
جدول 3-8 : لیست بیمارستانهای مهم مشهد 103
جدول 4-1 عوامل مثبت گردشگری درمانی شهر مشهد 116
جدول 4-2 عوامل منفی گردشگری درمانی شهر مشهد 117
جدول 4-3 فرصت های موجود جهت توسعه گردشگری درمانی شهر مشهد 118
جدول 4-4 تهدایدات پیش روی توسعه گردشگری درمانی شهر مشهد 119
جدول 5-1 : ارتباط زیرساختهای درمانی با گردشگران سلامت در مشهد 123
جدول 5-2 : قسمتهای اصلی سایت پلان پیشنهادی.. 127
فهرست اشکال و نمودارها
تصویر 3-1 : میدان طرقبه(منطقه ییلاقی) 67
تصویر 3-2 : ییلاقات شاندیز. 68
تصویر 3-3 : بارگاه مطهر حضرت رضا (ع) 70
نمودار 3-1 : نسبت مجوزهای گوناگون در دفاتر خدمات مسافرتی شهر مشهد 89
نمودار 3-2 : تعداد گردشگران داخلی ورودی به شهر مشهد بر حسب ماههای سال. 91
نمودار3-3 : نسبت اهداف گردشگران داخلی و خارجی شهر مشهد 94
تصویر 3-6 : الگوی پیشنهادی سیستم گردشگری شهر مشهد 98
تصویر5-1 : ماهواره ای از محل پیشنهادی برای ایجاد مجتمع گردشگری سلامت در مشهد 126
تصویر 5-3 : جزئیات سایت پلان پیشنهادی.. 126
فهرست نقشه ها
نقشه 3-1 : نقشه جمهوری اسلامی ایران. 49
نقشه 3-2 : نقشه کلانشهر مشهد 50
نقشه 3-3 : پراکندگی فضایی جاذبه های گردشگری شهر مشهد 82
نقشه 3-4 : پراکندگی فضایی اقامتگاههای گردشگری مشهد 88
چکیده
بر اساس تعریف های سازمان جهانی جهانگردی یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزی که از آن به گردشگری سلامت تعبیر میکنند.در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند. کشور ایران و به خصوص شهر مشهد با داشتن پزشکان متخصص و متبحر ، هزینه های پایین درمان نسبت به کشورهای اروپایی ، نزدیکی به کشورهای عربی و تشابه فرهنگ و گویش با کشورهای همجوار دارای مزیت های قابل توجهی در زمینه جذب توریست می باشد . بنابراین ضرورت پژوهش در زمینه راههای توسعه گردشگری درمانی و مذهبی در شهر مشهد بیش از پیش احساس می شود .از طرفی با پیشرفت دانش پزشکی در خود کشورهای عربی و کشورهای همجوار مانند ترکیه شاهد شکل گرفتن قطب های جدید درمانی در سطح منطقه هستیم که با کم توجهی و عدم برنامه ریزی مناسب ، موجب از دست رفتن این صنعت نوپا و سودآور خواهیم شد و همین امر ضرورت پژوهش و برنامه ریزی را در زمینه راهکارهای توسعه گردشگری درمانی نمایان می سازد . نتایج بررسی های صورت گرفته در این پژوهش نشان داد بین زیرساختهای اقتصادی مشهد با توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط مشخصی وجود دارد. همچنین بین امکانات درمانی با توسعه گردشگری سلامت مشهد نیز ارتباط معناداری وجود دارد. در پایان نیز با بررسی منطقه مورد مطالعه مکانی نیز به عنوان محل مناسب جهت ایجاد مجتمع گردشگری سلامت در مشهد معرفی شد.
واژگان کلیدی : گردشگری سلامت ، توسعه ، زیرساخت های اقتصادی ،امکانات درمانی ، مجتمع سلامت
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
امروزه گردشگری از یک فعالیت صرفا تفریحی به صنعتی درآمدزا مبدل گشته است . کشورهای مختلف دنیا با بهره گیری از تمام جاذبه ها و ظرفیت های خود سعی در جذب حداکثر گردشگران را داشته تا بتوانند بیشترین سود را از صنعت گردشگری به دست آورند . در گذشته تنها جاذبه های طبیعی و تاریخی کشورها عامل جذب گردشگران به آن منطقه بود اما امروزه با افزایش رقابت ، کشورها با فراهم آوردن زمینه های جدید سعی در جذب گردشگران بیشتری دارند . کشورهایی مثل امارات متحده عربی با ساختن ساختمان ها ، هتل ها و مراکز تفریحی خارق العاده ، کشورهایی مانند اندونزی و مالزی با به وجود آوردن شرایط سرمایه گذاری و گردشگری مناسب و کشورهایی دیگر نیز با سرمایه گذاری در بخش بهداشت و درمان و توسعه این صنعت سبب ورود گردشگران درمانی و پدیدار شدن صنعت جدیدی به نام گردشگری درمانی شده اند . در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند . البته بد نیست بدانید که توریسم سلامت در ایران تاریخچه بسیار کوتاهی دارد. در حقیقت در سال 82 برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت؛ البته وزارت بهداشت بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت و نه رونق توریسم درمانی. اما کم کم از سال 83 و درست پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی توریسم درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.(معینی فر،1388، 54)
کشور ما نیز با پیروزی انقلاب اسلامی و به خصوص در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در تولید علم و پرورش پزشکان نخبه داشته است ، به طوریکه در این سال ها با ورود گردشگران خارجی صرفا به جهت درمان در ایران روبرو شده است . شهرستان مشهد با سرمایه گذاری مناسب در این بخش و ساخت و تجهیز بیمارستان های فوق تخصصی بستر مناسبی را برای جذب این بخش از گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است . علاوه بر اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه امام هشتم در طول ایام سال تقریبا با خیل کثیری از گردشگران روبه رو می باشد . به همین جهت بررسی توانمندی های این شهر از این دو منظر توجه خاصی را طلب می کند . این پژوهش سعی در آن دارد تا مدیریت و برنامه ریزی جهت توسعه گردشگری در مشهد را از دیدگاه گردشگری درمانی مورد مطالعه قرار داده و راهکارهای مناسبی جهت توسعه این صنعت در شهر مشهد ارائه دهد.
1-1 بیان مساله
بر اساس تعریفهایسازمانجهانیجهانگردی یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزیکهازآنبهگردشگریسلامتتعبیرمیکنند.در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند.(کلانتری،1387، 12)
کلان شهر مشهد نیز به عنوان مرکز استان خراسان رضوی ، با حدود 205 کیلومتر مربع مساحت و جمعیتی بالغ بر 420/2 میلیون نفر (شهرداری مشهد ، 1386) به عنوان دومین کلان شهر مذهبی جهان و دومین کلان شهر کشور پس از تهران محسوب می شود . از نظر موقعیت جغرافیایی شهر مشهد در عرض شمالی 36 درجه و 17 دقیقه و طول شرقی 59 درجه و 35 دقیقه و در ارتفاع متوسط 970 متری از سطح دریا واقع شده است .آنچه که در ارتباط با موقعیت مشهد در جذب گردشگر دارای اهمیت می باشد نقش و عملکرد فرهنگی – مذهبی آن و اهمیت ارتباطی – تجاری آن در سطح کشور است که توانسته به عنوان بی رقیب ترین قطب جذب گردشگری مذهبی ایران ، گردشگران قابل توجهی را از سراسر کشور و شیعیان کشورهای منطقه به سوی خود بکشاند . از طرفی دیگر در طی سالیان اخیر مشهد با ساخت و توسعه بیمارستان های فوق تخصصی و جذب پزشکان توانمند توانسته خود را به عنوان یکی از قطب های بهداشتی و درمانی کشور نیز معرفی کند و گردشگران بسیاری را علاوه بر داخل کشور ، از کشورهای همجوار نیز صرفا جهت درمان جذب کند.(سلطانی فر،1386، 21)
همچنین با توسعه علم پزشکی در بین کشورهای منطقه ، این کشورها سعی در جذب هرچه بیشتر گردشگران درمانی دارند تا بتوانند هرچه بیشتر از این بازار مهم و درآمدهای ناشی از ورود این گردشگران بهره مند گردند . از این رو در این پژوهش سعی می شود تا جاذبه های درمانی مشهد نیز که تاکنون مانند برخی دیگر از جاذبه های گردشگری آن شناخته شده نیست شناسانده و راهکارهای جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی به منظور دریافت خدمات درمانی معرفی شود. همچنین این پژوهش سعی دارد تا شاخه ای از گردشگری در کلانشهر مشهد که همان گردشگری سلامت است را بررسی کند و با ارائه راهکارهایی مناسب بتواند برای توسعه گردشگری درمانی در این شهر مثمر ثمر باشد .
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق
طبق آمارهای جهانی ارائه شده، در سال 2004 درآمد حاصل از گردشگری سلامت 40 میلیارد دلار بوده است که این رقم در سال 2006 به 60 میلیارد دلار رسیده و در سال 2012 به بیش از 100 میلیارد دلار رسیده است. درواقع صنعت گردشگری درمانی یا سلامت اکنون مدت‌هاست است که درمیان عموم مردم درکشورهای مختلف محبوبیت بسیار یافته است. با این حال برخلاف خدمات به ظاهر یکسانی که دراین صنعت به متقاضیان و گردشگران ارائه میشود، بسته به هدف نهایی ازارائه این خدمات در مقصد یا دریافت این خدمات از سوی گردشگر، درهر کشوری این موضوع معنا و مفهوم متفاوتی دارد. بر اساس آمارهای جهانی از بیماران بین المللی ، می توان بازار عرب را پرجاذبه ترین بازار درمانی دانست . جمعیت 245 میلیون نفری کشورهای عربی و فقدان خدمات تخصصی کافی موجب شده است سالان هزاران بیمار عرب راهی کشورهای دیگر شوند . آمارها متوسط هزینه درمان تخصصی بیمار خارجی در کشورهای پیشرفته را بین بیست تا سی هزار دلار نشان می دهد . (سایت وزارت بهداشت ، 1390)
کشور ایران و به خصوص شهر مشهد با داشتن پزشکان متخصص و متبحر ، هزینه های پایین درمان نسبت به کشورهای اروپایی ، نزدیکی به کشورهای عربی و تشابه فرهنگ و گویش با کشورهای همجوار دارای مزیت های قابل توجهی در زمینه جذب توریست می باشد . بنابراین ضرورت پژوهش در زمینه راههای توسعه گردشگری درمانی در شهر مشهد بیش از پیش احساس می شود .
از طرفی با پیشرفت دانش پزشکی در خود کشورهای عربی و کشورهای همجوار مانند ترکیه شاهد شکل گرفتن قطب های جدید درمانی در سطح منطقه هستیم که با کم توجهی و عدم برنامه ریزی مناسب ، موجب از دست رفتن این صنعت نوپا و سودآور خواهیم شد و همین امر ضرورت پژوهش و برنامه ریزی را در زمینه راهکارهای توسعه گردشگری درمانی نمایان می سازد .
1-3 اهداف تحقیق
یک مطلب دیگر :
1-3-1 هدف کلی
هدف کلی این پژوهش معرفی گردشگری سلامت در شهر مشهد و همین طور ارائه راهکارهای اجرائی در دوره های کوتاه مدت و بلند مدت بمنظور برنامه ریزی های مناسب و سرمایه گذاری در جهت توسعه گردشگری درمانی در کلان شهر مشهد می باشد.
1-3-2 اهداف ویژه
شیوه های ارائه خدمات مناسب به گردشگران با توجه به ذوق و سلیقه های مختلف گردشگران
نحوه معرفی جاذبه های سلامت مشهد از طریق تبلیغات و اطلاع رسانی در کشور های هدف
راهکارهای اجرائی در جهت ایجاد زیر ساختهای گردشگری درمانی در مشهد
برنامه ریزی مناسب برای افزایش ارائه خدمات و معرفی جاذبه های موجود در دوره های کوتاه مدت و میان مدت
بررسی روند جذب گردشگران درمانی به مشهد و ارائه راهکارهای چگونگی افزایش آنها از طریق بازاریابی و تبلیغات در کشور های هدف
1-4 سوالات تحقیق
حال با توجه به توضیحات ارائه شده سوالات زیر به نظر می رسد .
- آیا بین زیرساخت های اقتصادی مشهد و توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط معناداری وجود دارد؟
- آیا بین امکانات درمانی مشهد و توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط معناداری وجود دارد؟
- آیا بین ایجاد مجتمع گردشگری سلامت با افزایش جذب گردشگری سلامت در مشهد ارتباط معناداری وجود دارد؟
مدیریت و توسعه گردشگری در مشهد با تاکید بر توسعه گردشگری سلامت ( ...
5-2-1 اهداف کلان طرح. 124
5-2-2 اهداف میانی طرح. 125
5-2-3 اهداف خرد 125
5-3 دستاوردهای پایان نامه برای برنامه ریزی گردشگری سلامت در مشهد 127
منابع فارسی.. 128
فهرست جداول
جدول 2-1 : تعاریف مختلف گردشگری و نقاط ضعف و قوت آنها 27
جدول 2-2 اثرات مثبت و منفی صنعت گردشگری.. 40
جدول شماره 3-1 : معرفی خراسان رضوی.. 53
جدول 3-2 مشخصات عمومی شهرستانها براساس تقسیمات کشوری در سال 1390. 56
جدول 3-3 : تقسیم بندی انواع جاذبه های گردشگری مشهد بر اساس کارکرد 81
جدول 3-4 : مشخصات کلی واحدهای اقامتی شهر مشهد سال 1390. 86
جدول 3-5 : تعداد گردشگران داخلی و خارجی شهر مشهد 1385-1379. 91
جدول 3-6 : مقایسه شاخص رشد جمعیت، گردشگران مشهد 1335 تا 1385. 95
جدول 3-7 : تعداد جمعیت و رتبه مهمترین شهرهای مذهبی جهان اسلام. 95
جدول 3-8 : لیست بیمارستانهای مهم مشهد 103
جدول 4-1 عوامل مثبت گردشگری درمانی شهر مشهد 116
جدول 4-2 عوامل منفی گردشگری درمانی شهر مشهد 117
جدول 4-3 فرصت های موجود جهت توسعه گردشگری درمانی شهر مشهد 118
جدول 4-4 تهدایدات پیش روی توسعه گردشگری درمانی شهر مشهد 119
جدول 5-1 : ارتباط زیرساختهای درمانی با گردشگران سلامت در مشهد 123
جدول 5-2 : قسمتهای اصلی سایت پلان پیشنهادی.. 127
فهرست اشکال و نمودارها
تصویر 3-1 : میدان طرقبه(منطقه ییلاقی) 67
تصویر 3-2 : ییلاقات شاندیز. 68
تصویر 3-3 : بارگاه مطهر حضرت رضا (ع) 70
نمودار 3-1 : نسبت مجوزهای گوناگون در دفاتر خدمات مسافرتی شهر مشهد 89
نمودار 3-2 : تعداد گردشگران داخلی ورودی به شهر مشهد بر حسب ماههای سال. 91
نمودار3-3 : نسبت اهداف گردشگران داخلی و خارجی شهر مشهد 94
تصویر 3-6 : الگوی پیشنهادی سیستم گردشگری شهر مشهد 98
تصویر5-1 : ماهواره ای از محل پیشنهادی برای ایجاد مجتمع گردشگری سلامت در مشهد 126
تصویر 5-3 : جزئیات سایت پلان پیشنهادی.. 126
فهرست نقشه ها
نقشه 3-1 : نقشه جمهوری اسلامی ایران. 49
نقشه 3-2 : نقشه کلانشهر مشهد 50
نقشه 3-3 : پراکندگی فضایی جاذبه های گردشگری شهر مشهد 82
نقشه 3-4 : پراکندگی فضایی اقامتگاههای گردشگری مشهد 88
چکیده
بر اساس تعریف های سازمان جهانی جهانگردی یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزی که از آن به گردشگری سلامت تعبیر میکنند.در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند. کشور ایران و به خصوص شهر مشهد با داشتن پزشکان متخصص و متبحر ، هزینه های پایین درمان نسبت به کشورهای اروپایی ، نزدیکی به کشورهای عربی و تشابه فرهنگ و گویش با کشورهای همجوار دارای مزیت های قابل توجهی در زمینه جذب توریست می باشد . بنابراین ضرورت پژوهش در زمینه راههای توسعه گردشگری درمانی و مذهبی در شهر مشهد بیش از پیش احساس می شود .از طرفی با پیشرفت دانش پزشکی در خود کشورهای عربی و کشورهای همجوار مانند ترکیه شاهد شکل گرفتن قطب های جدید درمانی در سطح منطقه هستیم که با کم توجهی و عدم برنامه ریزی مناسب ، موجب از دست رفتن این صنعت نوپا و سودآور خواهیم شد و همین امر ضرورت پژوهش و برنامه ریزی را در زمینه راهکارهای توسعه گردشگری درمانی نمایان می سازد . نتایج بررسی های صورت گرفته در این پژوهش نشان داد بین زیرساختهای اقتصادی مشهد با توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط مشخصی وجود دارد. همچنین بین امکانات درمانی با توسعه گردشگری سلامت مشهد نیز ارتباط معناداری وجود دارد. در پایان نیز با بررسی منطقه مورد مطالعه مکانی نیز به عنوان محل مناسب جهت ایجاد مجتمع گردشگری سلامت در مشهد معرفی شد.
واژگان کلیدی : گردشگری سلامت ، توسعه ، زیرساخت های اقتصادی ،امکانات درمانی ، مجتمع سلامت
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
امروزه گردشگری از یک فعالیت صرفا تفریحی به صنعتی درآمدزا مبدل گشته است . کشورهای مختلف دنیا با بهره گیری از تمام جاذبه ها و ظرفیت های خود سعی در جذب حداکثر گردشگران را داشته تا بتوانند بیشترین سود را از صنعت گردشگری به دست آورند . در گذشته تنها جاذبه های طبیعی و تاریخی کشورها عامل جذب گردشگران به آن منطقه بود اما امروزه با افزایش رقابت ، کشورها با فراهم آوردن زمینه های جدید سعی در جذب گردشگران بیشتری دارند . کشورهایی مثل امارات متحده عربی با ساختن ساختمان ها ، هتل ها و مراکز تفریحی خارق العاده ، کشورهایی مانند اندونزی و مالزی با به وجود آوردن شرایط سرمایه گذاری و گردشگری مناسب و کشورهایی دیگر نیز با سرمایه گذاری در بخش بهداشت و درمان و توسعه این صنعت سبب ورود گردشگران درمانی و پدیدار شدن صنعت جدیدی به نام گردشگری درمانی شده اند . در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند . البته بد نیست بدانید که توریسم سلامت در ایران تاریخچه بسیار کوتاهی دارد. در حقیقت در سال 82 برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت؛ البته وزارت بهداشت بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت و نه رونق توریسم درمانی. اما کم کم از سال 83 و درست پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی توریسم درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.(معینی فر،1388، 54)
کشور ما نیز با پیروزی انقلاب اسلامی و به خصوص در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در تولید علم و پرورش پزشکان نخبه داشته است ، به طوریکه در این سال ها با ورود گردشگران خارجی صرفا به جهت درمان در ایران روبرو شده است . شهرستان مشهد با سرمایه گذاری مناسب در این بخش و ساخت و تجهیز بیمارستان های فوق تخصصی بستر مناسبی را برای جذب این بخش از گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است . علاوه بر اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه امام هشتم در طول ایام سال تقریبا با خیل کثیری از گردشگران روبه رو می باشد . به همین جهت بررسی توانمندی های این شهر از این دو منظر توجه خاصی را طلب می کند . این پژوهش سعی در آن دارد تا مدیریت و برنامه ریزی جهت توسعه گردشگری در مشهد را از دیدگاه گردشگری درمانی مورد مطالعه قرار داده و راهکارهای مناسبی جهت توسعه این صنعت در شهر مشهد ارائه دهد.
1-1 بیان مساله
بر اساس تعریفهایسازمانجهانیجهانگردی یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزیکهازآنبهگردشگریسلامتتعبیرمیکنند.در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می گیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود می تواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد. نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان می کشاند.(کلانتری،1387، 12)
کلان شهر مشهد نیز به عنوان مرکز استان خراسان رضوی ، با حدود 205 کیلومتر مربع مساحت و جمعیتی بالغ بر 420/2 میلیون نفر (شهرداری مشهد ، 1386) به عنوان دومین کلان شهر مذهبی جهان و دومین کلان شهر کشور پس از تهران محسوب می شود . از نظر موقعیت جغرافیایی شهر مشهد در عرض شمالی 36 درجه و 17 دقیقه و طول شرقی 59 درجه و 35 دقیقه و در ارتفاع متوسط 970 متری از سطح دریا واقع شده است .آنچه که در ارتباط با موقعیت مشهد در جذب گردشگر دارای اهمیت می باشد نقش و عملکرد فرهنگی – مذهبی آن و اهمیت ارتباطی – تجاری آن در سطح کشور است که توانسته به عنوان بی رقیب ترین قطب جذب گردشگری مذهبی ایران ،
گردشگران قابل توجهی را از سراسر کشور و شیعیان کشورهای منطقه به سوی خود بکشاند . از طرفی دیگر در طی سالیان اخیر مشهد با ساخت و توسعه بیمارستان های فوق تخصصی و جذب پزشکان توانمند توانسته خود را به عنوان یکی از قطب های بهداشتی و درمانی کشور نیز معرفی کند و گردشگران بسیاری را علاوه بر داخل کشور ، از کشورهای همجوار نیز صرفا جهت درمان جذب کند.(سلطانی فر،1386، 21)
همچنین با توسعه علم پزشکی در بین کشورهای منطقه ، این کشورها سعی در جذب هرچه بیشتر گردشگران درمانی دارند تا بتوانند هرچه بیشتر از این بازار مهم و درآمدهای ناشی از ورود این گردشگران بهره مند گردند . از این رو در این پژوهش سعی می شود تا جاذبه های درمانی مشهد نیز که تاکنون مانند برخی دیگر از جاذبه های گردشگری آن شناخته شده نیست شناسانده و راهکارهای جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی به منظور دریافت خدمات درمانی معرفی شود. همچنین این پژوهش سعی دارد تا شاخه ای از گردشگری در کلانشهر مشهد که همان گردشگری سلامت است را بررسی کند و با ارائه راهکارهایی مناسب بتواند برای توسعه گردشگری درمانی در این شهر مثمر ثمر باشد .
1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق
طبق آمارهای جهانی ارائه شده، در سال 2004 درآمد حاصل از گردشگری سلامت 40 میلیارد دلار بوده است که این رقم در سال 2006 به 60 میلیارد دلار رسیده و در سال 2012 به بیش از 100 میلیارد دلار رسیده است. درواقع صنعت گردشگری درمانی یا سلامت اکنون مدت‌هاست است که درمیان عموم مردم درکشورهای مختلف محبوبیت بسیار یافته است. با این حال برخلاف خدمات به ظاهر یکسانی که دراین صنعت به متقاضیان و گردشگران ارائه میشود، بسته به هدف نهایی ازارائه این خدمات در مقصد یا دریافت این خدمات از سوی گردشگر، درهر کشوری این موضوع معنا و مفهوم متفاوتی دارد. بر اساس آمارهای جهانی از بیماران بین المللی ، می توان بازار عرب را پرجاذبه ترین بازار درمانی دانست . جمعیت 245 میلیون نفری کشورهای عربی و فقدان خدمات تخصصی کافی موجب شده است سالان هزاران بیمار عرب راهی کشورهای دیگر شوند . آمارها متوسط هزینه درمان تخصصی بیمار خارجی در کشورهای پیشرفته را بین بیست تا سی هزار دلار نشان می دهد . (سایت وزارت بهداشت ، 1390)
کشور ایران و به خصوص شهر مشهد با داشتن پزشکان متخصص و متبحر ، هزینه های پایین درمان نسبت به کشورهای اروپایی ، نزدیکی به کشورهای عربی و تشابه فرهنگ و گویش با کشورهای همجوار دارای مزیت های قابل توجهی در زمینه جذب توریست می باشد . بنابراین ضرورت پژوهش در زمینه راههای توسعه گردشگری درمانی در شهر مشهد بیش از پیش احساس می شود .
از طرفی با پیشرفت دانش پزشکی در خود کشورهای عربی و کشورهای همجوار مانند ترکیه شاهد شکل گرفتن قطب های جدید درمانی در سطح منطقه هستیم که با کم توجهی و عدم برنامه ریزی مناسب ، موجب از دست رفتن این صنعت نوپا و سودآور خواهیم شد و همین امر ضرورت پژوهش و برنامه ریزی را در زمینه راهکارهای توسعه گردشگری درمانی نمایان می سازد .
1-3 اهداف تحقیق
1-3-1 هدف کلی
یک مطلب دیگر :
هدف کلی این پژوهش معرفی گردشگری سلامت در شهر مشهد و همین طور ارائه راهکارهای اجرائی در دوره های کوتاه مدت و بلند مدت بمنظور برنامه ریزی های مناسب و سرمایه گذاری در جهت توسعه گردشگری درمانی در کلان شهر مشهد می باشد.
1-3-2 اهداف ویژه
شیوه های ارائه خدمات مناسب به گردشگران با توجه به ذوق و سلیقه های مختلف گردشگران
نحوه معرفی جاذبه های سلامت مشهد از طریق تبلیغات و اطلاع رسانی در کشور های هدف
راهکارهای اجرائی در جهت ایجاد زیر ساختهای گردشگری درمانی در مشهد
برنامه ریزی مناسب برای افزایش ارائه خدمات و معرفی جاذبه های موجود در دوره های کوتاه مدت و میان مدت
بررسی روند جذب گردشگران درمانی به مشهد و ارائه راهکارهای چگونگی افزایش آنها از طریق بازاریابی و تبلیغات در کشور های هدف
1-4 سوالات تحقیق
حال با توجه به توضیحات ارائه شده سوالات زیر به نظر می رسد .
- آیا بین زیرساخت های اقتصادی مشهد و توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط معناداری وجود دارد؟
- آیا بین امکانات درمانی مشهد و توسعه گردشگری سلامت در این شهر ارتباط معناداری وجود دارد؟
- آیا بین ایجاد مجتمع گردشگری سلامت با افزایش جذب گردشگری سلامت در مشهد ارتباط معناداری وجود دارد؟
1-5 فرضیه های تحقیق
با توجه به سوالات مطرح شده ، فرضیات زیر به نظر می رسد .