بررسی رابطه هوش معنوی و بهزیستی معنوی با کیفیت زندگی معلمان مقطع ابتدایی ...

2-9-2) دیدگاه ایمونزدرباره هـوش مـعنوی 37

2-9-3) دیدگاه مک مولن درباره هوش معنوی 39

2-9-4) دیدگاه زوهر و مارشال(2000) درباره هوش معنوی 39

2-9-5) مدل وگان درباره هوش معنوی: 39

2-9-6) مدل بروس لیچفیل درباره هوش معنوی 40

2-9-7) مهارت های هوش معنوی (SQ) از دیدگاه سیندی ویلگزورث 40

2-9-8) دیدگاه گاردنر درباره هوش معنوی 42

الف :هوش منطقی ـ ریاضی 43

ب: هوش زبانی‌ ـ کـلامی 43

پ :هوش دیداری ـ فضایی 43

ت: هوش موسیقیایی 44

ج: هوش بدنی ـ جنبشی 44

چ:هوش بـین فـردی 44

ح:هوش درون فـردی 45

خ: هوش وجودی 45

خ: هوش طبیعت گرا 45

2-10) مؤلفه های هوش معنوی در اسلام 46

2-11) تعاریف کیفیت زندگی 48

2-12) تاریخچه کیفیت زندگی 51

2-13) عوامل موثر بر کیفیت زندگی 53

2-14) ویژگی های کیفیت زندگی 54

2-15) مبانی نظری کیفیت زندگی 56

2-15-1) رویکردهای مختلف به مفهوم کیفیت زندگی 56

2-15-2) رویکرد فلسفی به مفهوم کیفیت زندگی 57

2-15-3) رویکرد اقتصادی به مفهوم کیفیت زندگی 58

2-15-4) رویکرد روانشناختی مفهوم کیفیت زندگی 59

2-15-5) رویکرد مکتب تضاد بر مفهوم کیفیت زندگی 60

2-15-6) رویکرد روان شناختی اجتماعی و جامعه شناختی مفهوم کیفیت زندگی 60

2-15-7)نظریه یادگیری اجتماعی 61

2-15-8) کنش متقابل نمادین و مفهوم کیفیت زندگی 62

2-15-9) دیدگاه بوم شناسی بر مفهوم کیفیت زندگی 64

2-15-10) رویکرد مطلوبیت گرایی 65

2-16) مفهوم کیفیت زندگی از نگاه سایر نظریه پردازان 66

2-17) پیشینه پژوهش 70

2-17-1) تحقیقات داخلی انجام شده 70

2-17-2) تحقیقات انجام شده خارجی 74

3-1) مقدمه 78

3-2) روش تحقیق (روش اجرای تحقیق ) 78

3-3) روش های جمع آوری اطلاعات و داده های تحقیق 78

3-4) جامعه آماری تحقیق 79

3-5) روش نمونه گیری  تحقیق 79

3-6) متغییرهای تحقیق 79

3-7) ابزارهای اندازه گیری تحقیق ( مشخصات پرسشنامه ها ) 80

3-8) روایی ابزارهای اندازه گیری تحقیق 82

3-9) پایائی ابزارهای اندازه گیری تحقیق 83

3-10) روشهای آماری تجزیه و تحلیل داده های تحقیق 84

4-1) بخش توصیفی 86

4-2) یافته های پژوهش 89

5-1) بحث و نتیجه‌گیری 99

5-2) پیشنهادهای پژوهش 100

5-3) توصیف داده ها 102

5-4) تبیین داده ها 103

5-5) محدودیت ها ، مشکلات و موانع تحقیق 105

5-6) پیشنهادات 105

5-6-1) پیشنهادهای پژوهشی 105

5-6-2) پیشنهادهای کاربردی 107

5-7) فهرست منابع 109

5-7-1) منابع فارسی 110

5-7-2) منابع انگلیسی 113

چکیده

هدف از پژوهش،حاضر تعیین رابطۀ هوش معنوی و بهزیستی معنوی با کیفیت زندگی درمعلمان مقطع ابتدائی شهرستان گرمسار بود.پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری و تحلیل داده ها تویفی همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت از تمامی معلمان مقطع ابتدائی شهرستان گرمسار بود که در سال تحصیلی 93-94 در این شهرستان به کار اشتغال داشتند( تعداد    267   نفر). بر اساس جدول مورگان و نمونه گیری تصادفی طبقه ای ، نمونه ای با حجم  نمونه پژوهش157 انتخاب شد.به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه خود سنجی هوش معنوی کینگ(2008)، پرسشنامه بهزیستی معنوی پالوتزیان والیسون(1982)،پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت(1998) استفاده شد. روایی پرشس نامه ها با استفاده از روایی محتوایی و پایایی آنها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی و مورد تائید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری، ضریب همبستگی پیرسون وآزمون رگرسیون استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بین هوش معنوی و بهزیستی معنوی، با کیفیت زندگی رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد. بنابراین، می توان گفت:هوش معنوی دربرگیرندة مجموعهای از توانایی ها و ظرفیتها می باشد که از منابع معنوی در جهت افزایش بهزیستی و انطباق پذیری فرد استفاده می کند.

کلیدواژه ها: هوش معنوی، بهزیستی معنوی، کیفیت زندگی.

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1)مقدمه

مفهوم تحلیلی غرب از هوش، بیش تر شناختی است و شامل پردازش اطلاعات می‌شود؛ در حالیکه رویکرد ترکیبی شرق نسبت به هوش، مولفه‌های گوناگون عملکرد و تجربه انسان از جمله شناخت، شهود و هیجان را در یک ارتباط کامل (یکپارچه) در بر می‌گیرد. (نازل 2004 به نقل از سهرابی 1386). در سال‌های اخیر معنویت به عنوان یک جنبه‌ی مهم از کنش انسان گرایانه که در رابطه‌ی پایایی با سلامت و بهبودی دارد مورد توجه قرار گرفته است (مک دونال، 2002). معنویت تشابهاتی با مذهب دارد ولی دارای مفهومی‌گسترده تر و وسیع تر از مذهب می‌باشد. مذهب اغلب به مراسم وتشریفات خاصی نیاز دارد(با توجه به فرهنگ) و اغلب وابسته به دولت است در حالیکه معنویت یک نیروی درونی و نامرئی است(وونگ، 2010) و با احساس خصوصی خود، دیگران، دنیا یا جهان و تعالی پیوند بیش تری دارد.

هوش معنوی سازه‌های معنویت و هوش را درون یک سازه‌ی جدید ترکیب می‌کند. معنویت با جستجو و تجربه به عناصر مقدس، معنا و هوشیاری اوج یافته هوش معنوی، مستلزم توانایی‌هایی است که از چنین موضوعات معنوی برای تطابق و کنش اثربخش و تولید محصولات و پیامدهای با ارزش استفاده می‌کند(آمونز، 1999).

گاردنر، (1999) مهارتهای ارائه شده در هوش معنوی، از قبیل مراقبه، خلسه، رویا دیدن متعالی شدن و لمس پدیده‌های معنوی، روانی و ذهنی را قابل قبول دانست و سیسک و تورانس (2001) ضمن موافقت با این مهارتها شهود و الهام را بدان اضافه کردند(سیسک، 2008).

حال هوش معنوی بعنوان ظرفیت انسان برای پرسیدن سوالات نهایی درباره معنای زندگی و تجربیات همزمان و ارتباط یکپارچه بین ما و دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم تعریف شده است (ولمن، 2001). از آنجائیکه بشر همواره در پی رسیدن به شادی و نشاط، ذوق و خلاقیت، امید و آرامش، سلامت روح و روان و تمامی‌ارزشهای انسانی است، هوش معنوی می‌تواند زندگی درونی و روح را با زندگی بیرونی و کار در دنیا، یکپارچه و هماهنگ سازد و موجب شادکامی‌و بهزیستی گردد(و گان، 2002). بنابراین می‌توان هوش معنوی را راهی برای رسیدن به سعادت و کیفیت زندگی مطرح کرد. طبق آیات متبرک قرآن کریم نیز زندگی با کیفیت مطلوب، ریشه در اعتقادات و آموزش‌های دینی مسلمانان دارد (حیات طیبه) (سوره مبارکه نحل، آیه 97).

کیفیت زندگی نیز به شیوه‌های گوناگون تعریف شده است (دنیس و همکاران، 1993، دیکرز، 1997). برخی محققان صرفا جنبه‌های مرتبط با سلامت در کیفیت زندگی را مدنظر قرار می دهند و آن را مستقیما به دو مقوله جسمی‌و روانی معطوف می‌دارند و معتقدند که سایر مقوله‌های اجتماعی و محیطی را نباید در حوزه کیفیت زندگی وارد کرد(تومانس، 1987). در مقابل گروهی دیگر، بر این عقیده استوارند که عوامل بسیاری در زندگی با کیفیت مطلوب دخالت دارند و کیفیت زندگی ارتباط تنگاتنگی با وضعیت جسمی، روانی، اعتقادات شخصی، میزان خوداتکایی، ارتباطات اجتماعی و محیط زیست دارد. نهایتا یک توافق کلی در بین پژوهشگران وجود دارد که سازه‌های کیفیت زندگی متشکل از عوامل عینی و عوامل ذهنی (بهزیستی درونی) است. عوامل عینی شامل سطح سواد، سطح درآمد، شرایط کاری، وضعیت تأهل و امنیت، جایگاه اقتصادی، اجتماعی و شاخص‌های ذهنی، براساس ارزیابی و برداشت افراد از میزان رضایت و شادی و نظایر این‌ها به دست می‌آییند. (لامبرت و نیبر، 2004).

بنابراین “کیفیت زندگی” اصطلاحی است که معمولا برای توصیف تصور انسانها از بهزیستی مورد استفاده قرار می‌گیرد(مورفی و ویلیامز، 1999؛ زاترا، ییر و کپل، 1977). و در تعاریف گسترده از کیفیت زندگی، مفاهیم آزادی عمل، احساس هدف داشتن، کسب موفقیت در رابطه با زندگی کاری، خانوادگی یا اجتماعی، صیانت نفس، احترام و بهزیستی فیزیکی و جسمانی مدنظر قرار می‌گیرد(فلس و پری، 1996؛ فنگان، 1978؛ گودانیسان و سنگلیون، 1989؛ مورفی و ویلیامز، 1999؛ استیورات و ویر، 1992).

1-2) بیان مسئله

کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که وضعیت آن به توسعه یافتگی جوامع بستگی دارد. در ابتدا این مفهوم در مقابل رویکرد صرف اقتصادی به توسعه شکل گرفت. الگوی توسعه اجتماع محور در قالب نگرشهای سنتی در علوم اجتماعی سابقهای دیرینه دارد. طوری که در طول حیات خود با فراز و نشیبهای زیادی روبرو بوده است( شعاری نژاد،1393). کیفیت زندگی کاری یکی از روشهای ایجاد انگیزه و راه گشایی مهم درطراحی و غنی سازی شغلی است که ریشه آن در نگرش کارکنان به انگیزش است که امروز یکی از مهم ترین موضوعات در باب جامعه شناسی کار و شغل درسازمانهاست و توجه روز افزون و ویژهای را می طلبد.« کیفیت زندگی شامل کلیه اقداماتی است که برای حفظ و صیانت جسم و روح کارکنان به عمل می آید و موجبات رضایت و خرسندی و اعتماد آنان را فراهم می آورد(محب علی، 1393).کیفیت زندگی کاری فرآیندی است که به وسیله آن همه اعضای سازمان اداره از راه مجاری ارتباطی مستمر بر هم اثر می گذارند. بر این اساس کیفیت زندگی کاری، سطح رضایت شغلی، احساس هویت سازمانی و سلامت اجتماعی در محیط کار می باشد. بنابراین کیفیت زندگی هم یک روش و هم یک هدف اخلاقی است (دولان و شولر،1383). کیفیت زندگی کاری یعنی نوعی نگرش افراد به شغل خود یعنی اینکه تا چه میزان اعتماد متقابل، توجه، قدر شناسی از کار جالب و فرصتهای مناسب برای سرمایه گذاری(مادی و معنوی) در محیط کار، توسط مدیران برای کارکنان فراهم شده است. در چه کیفیت زندگی کاری درون سازمان از طریق اندازهگیری رضایت، غیبت کم؛ و انگیزه بالا در کارکنان برآورده می شود( میرسپاسی،1386).امروزه توجهی که به کیفیت زندگی کاری می شود بازتابی از اهمیتی است که همگان برای آن قائلند. انسانها برای ارائه بهترین کوششهای خود در راه تحقق افراد سازمان، علاقه مندند بدانند که به انتظارات، خواسته ها، نیازها و شأن آن چگونه توجه می شود(بهمنی،1392).در این میان کیفیت زندگی کاری می تواند به عنوان یکی از متغیرهای تأثیر گذار باشد. هنگامیکه با کارکنان با احترام رفتار شود و آنان فرصت بیابند ایده های خود را ارائه داده و در تصمیم گیریها بیشتر دخالت کنند واکنشهای مطلوب و مناسبی از خود نشان خواهند داد.

از نظر ریچارد والتون«کیفیت زندگی عبارت است از میزان توان اعضای یک سازمان در برآورده نمودن نیازهای مهم فردی خود در یک سازمان از طریق تجربیات خود»

از نظر کامینگز« کیفیت زندگی کاری عبارت است از عکس العمل کارکنان نسبت به کار، به ویژه پیامدهای فردی آن در ارضای شغلی و سلامت روحی»

اصطلاح کیفیت زندگی کاری در سالهای اخیر رواج زیادی داشته است، اما در مورد معنای آن توافق کمی وجود دارد. حداقل سه استفاده رایج از این اصطلاح وجود دارد. اول اینکه کیفیت زندگی کاری اشاره به مجموعهای از نتایج برای کارکنان نظیر رضایتمندی شغلی، فرصتهای روان شناختی، امنیت شغلی، روابط مناسب کارفرما، کارکنان و میزان پایین حوادث دارد. شاید این شایعترین استفاده از این اصطلاح باشد. دوم اینکه کیفیت زندگی کاری، هم چنین به مجموعه ای از کارها یا عملکردهای سازمانی نظیر مدیریت مشارکتی، غنی سازی شغلی سیستم پرداختی که عملکرد خوب را تشویق می کند، تضمین شغلی و شرایط کاری مطمئن اشاره دارد.بالاخره کیفیت زندگی کاری اغلب به یک نوع برنامه تغییر سازمانی اشاره دارد( میرسپاسی،1386).

روند جدیدی که باعث اهمیت کیفیت زندگی کادر آموزشی و پرداختن به مسائل مربوط به کار آنها در سازمان علمی شده و نقش و رسالت این منبع استراتژیک را به عنوان یکی از عوامل تأمین کیفیت جامعه و بهره وری در سازمانهای علمی و آموزشی و دولتی و بازرگانی و نهایتاٌ زیر بنای توسعه علمی، اقتصادی و اجتماعی فرهنگی می باشد

اگر معلمی واقعا اًحساس کند کیفیت زندگی کاری اش بهبود یافته است، اعم از اینکه نتیجه عملکرد خودش یا ناشی از سیاستهای سازمان در جهت افزایش بهره وری باشد؛ این موضوع به او نیروی بیشتری جهت انجام کارمی بخشد. نتیجه طبیعی چنین فرآیندی، ایجاد نیروی زندگی و جو فعال در داخل گروه و یا محیط آموزشی مدرسه می باشد. این فرآیند در نهایت موجب افزایش بهره وری از نتایج مورد انتظار با توجه با استانداردهای فناوری یا تجهیزات شده؛ همین مطلب خود موجب انگیزه بیشتری برای کار بهتر و در نتیجه کیفیت زندگی کاری بهتری می شود. بنابراین کارایی و اثربخشی هر سازمان تا حد قابل ملاحظه ای به نحوة مدیریت و کاربرد صحیح و مؤثر منابع انسانی به آن بستگی دارد. قدر مسلم هر اندازه سازمانها و موسسات گسترش یافته و متنوع تر شود، مشکلات و اهمیت ادارة این نیروی عظیم افزون تر می گردد. از این رو مدیران باید به دانش و بینش لازم در جهت مواجه شدن در حل مشکلات این عامل پیچیده و حساس مجهز باشند.

هوش مفهومی است که  از دیر باز  آدمی به پژوهش و تفحص در مورد ابعاد ،تظاهرات و انواع آن علاقمند بوده است  ، این پرسش همواره مطرح بوده است  که هوش چیست ؟چگونه رشد می کند ؟  چه مولفه های دارد ؟…  هوش رفتار حل مسئله به صورت سازگارانه است که در راستای تحصیل اهداف کاربردی و رشد سازگارانه  جهت گیر شده است . وکسلر (1995 )  هوش را شامل  توانای های  فرد برای یک اقدام  هدافمندانه  ، تفکر منطقی و برخورد موثر  با محیط تعریف می کند (حق شناس و همکاران 1389). هوش یکی از جذاب ترین و جالب ترین فرایند های روانی است که جلوه های آن در موجودات محتلف  به میزان متفاوت مشاهده می شود هر چه موجودات از تکامل  بیشتری بهره مند شوند از نظر هوشی نیز پیشرفته تر هستند  و به همان نسبت از پیچیده گی بیشتری برخوردارند . واژه هوش کیفیت پدیده ی را بیان می کند  که  دارای حالت انتزائی بوده و قابل رویت نیست . همچنان که افراد بشر از نظر  شکل و قیافه ی ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند از نظر خصایص روانی  مانند هوش ، استعداد ، رقبت و دیگر ویژگی های روانی  و شخصیتی نیز بین آنها تفاوت های  آشکاری وجود دارد با توجه به این که مفهوم هوش در  حال حاضر  از  آشفتگی ها و سردر گمی های  قابل توجهی برخوردار است  و در تمام ابعاد نظری ، علمی “، اجتماعی ، هیجانی و معنوی نیز  قابل بحث نیز می باشد. هوش معنوی ، از جهات مختلاف در عصر جدید احساس می شود یکی از این ضرورت ها در عرصه انسان شناسی توجه به بعد  انسان  از دیدگاه دانشمندان  به ویژه  کارشناسان سازمان بهداشت جهانی است که اخیرا ” انسان را موجود زیستی ، روانی ، اجتماعی و معنوی تعریف  می کنند . ضرورت دیگری این موضوع  ظهور دوباره کشش معنوی و جستجوی  درک و روشن تر  از ایمان و کاربرد آن در زندگی  روزانه می باشد . سازه هوش معنوی یکی از مفاهیمی می باشد  که در پرتوه  توجه و  علاقه  روانشناسان  به حوزه دین  و معنویت صورت گرفته است (حسین دخت و همکاران 1392 ). هوش معنوی  تکمیل کننده  و معنا دهنده ی بخش های گوناگون زندگی است ( زوهرو مارشال 2000 ) .هوش معنوی برای حل مشکلات  و مسائل مربوط به  معنای زندگی و ارزش ها  مورد استفاده قرار می گیرد و سوال های مانند  آیا شغل من  باعث تکامل من  در زندگی می شود ؟ و یا آیا در شادی  و آرامش  روانی مردم سهیم هستم ؟ را در ذهن ایجاد می کند  (حق شناس وهمکاران ،1389  ).این هوش  متضمن اندیشیدن  به معنای نمادین حواث و رویداد هاست تا درهمه تجربه های زندگی هدف و معنا را  پیدا نماید . هوش  معنوی ،نوعی هوش است که مسائل معنایی  وارزشی را به ما نشان می دهد و مسائل مرتبط با آن را برای ما حل می کند و اعمال و رفتار ما را در گستره های وسیع  از نظر بافت معنایی  جای می دهد و همچنین معنا دار بودن یک مرحله زندگی را  نسبت به مرحله دیگر مورد بررسی قرار می دهد (فراهانی و فره بخش ،1390 ). کینگ هوش معنوی را به عنوان یک مجموعه  از ظرفیت های ذهنی تعریف می کند که در وحدت و یکپارچگی و کاربرد انطباقی جنبه های غیر مادی و مافوق هستی  فرد و رسیدن به نتایجی از قبیل اندیشه ی  وجودی عمیق ، بهبود معنا ، شناخت خویشتن برتر و سلطه بر ستوه معنوی شرکت دارند برای هوش

 معنوی چهار مولفه پیشنهاد شده است 1- تفکر انتقادی وجودی 2- تولید معنای شخصی 3-  آگاهی متعالی 4- توسعه ستوه هوشیاری (کینگ ،2010).هوش معنوی یکی از هوش های چند گانه است و روش های متعددی را در بر میگیرد و می تواند زندگی درونی و روح را  با زندگی بیرونی  و کار در دنیا  یکپارچه و هماهنگ سازد  و ممکن است به شاد کامی و بهزیستسی افراد بینجامد  (واگان  ،2003 ). بهزیستی معنوی حالتی از سلامتی است که منعکس کننده  احساسات، رفتارها و شناخت های مثبت از ارتباطات با خود، دیگران طبعیت و موجودی برتر است.بهزیستی معنوی باعث می شود فرد داری هویت یکپارچه، رضایت، شادی، عشق، احترام، نگرش های مثبت، آرامش درونی،هدف و جهت در زندگی باشد. بهزیستی معنوی قائل به دو بعد است. بعد اول، معنویت مذهبی است و در آن مفهوم فرد  از وجود مقدس یا واقعیت نمایی به سبک و سیاق مذهبی بیان می شود و بعد دوم معنویت وجودی است که در آن تجربیات روانشناختی خواصی که در واقع ارتباطی با وجود مقدس یا واقعیت غایی ندارد مد نظر   می باشد.بهزیستی معنوی، ارتباط هماهنگ و یک پارچه را بین افراد فراهم می کند و با ویژگی های ثبات در زندگی، صلح، تناسب و هماهنگی،احساس نزدیک با خویشتن، خدا، جامعه و محیط مشخص می شود  بهزیستی معنوی نیروی یگانه ی است که ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی را هماهنگ می کند و برای  سازگاری با هدف نهایی تعلیم وتربیت و سعادت ابدی لازم است وقتی بهزیستی معنوی به خطر بیفتد  فرد ممکن است دچار اختلات روحی  مثل احساس تنهایی ، افسردگی و از دست دادن معنا در زندگی شود که خود می تواند سازگاری در زندگی به ویژه حیات جاوید فرد را با مشکل مواجه کند(حسین دخت و همکاران ،1392).با توجه به این که معنویت یکی از ابعاد کیفیت زندگی می باشد و امیدواری نیز  به نظر می رسد که می تواند بر بالا ترین کیفیت زندگی تاثیر گذار با شد  پس در این تحقیق در صدد هستیم تا به بررسی رابطه ی بین هوش معنوی و بهزیستی معنوی و کیفیت زندگی معلمان ابتدای شهرستان گرمسار بپردازیم پس سوال اصلی در این تحقیق این است که  آیا  بین بین هوش معنوی و بهزیستی معنوی و کیفیت زندگی معلمان ابتدای شهرستان گرمسار رابطه وجود دارد ؟

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش

اهمیت و ضرورت  موضوع  معنویت و مذهب به ویژه هوش معنوی، از جهات مختلف در عصر جدید   احساس  می شود یکی از این ضرورت ها در عرصه ی انسان شناسی توجه به بعد معنوی انسان از دیدگاه  دانشمندان، به ویژه کارشناسان سازمان بهداشت جهانی است که اخیرا انسان را موجودی زیستی، روانی ، اجتماعی و معنوی تعریف می کند. همچنین گسترده ی معنویت و مذهب در بهداشت روانی است. پژوهش  درباره ی معنویت امروزه در رشته های متنوعی از قبیل پزشکی، روانشناسی، انسان شناسی، عصب شناسی  و علوم شناختی در حال پیشرفت است. متخصصان سلامت روان نیز قدرت هوش معنوی را تشخیص   داده اند .

ضروت دیگر طرح این موضوع، ظهور دوباره ی کشش معنوی و نیز جستجوی درک روشن تری از  ایمان و کاربرد آن در زندگی روزانه است. در زندگی مکانیزه قرن جدید بهداشت روانی افراد تنزل یافته است و سبک شیوه های زندگی امروزی، فشار های روانی ناشی از تغییرات سریع جوامع بشری، نادیده گرفتن سنتها و رسوم گذشتگان ، غلبه تکنولوژی برزندگی انسان و اطلاع رسانی اخبار ها که معمولا هیجان انگیز و فشارزا هستند همگی از جمله عواملی هستند که بهداشت روانی انسان را به خطر می اندازد.هوش معنوی ، موضوع جالب و جدیدی است که مطالب و نیز  یافته های تجربی در مورد آن بسیار اندک است. هوش معنوی قادر است که هوشیاری یا احساس پیوند با قدرت برتر، با یک وجود مقدس را تسهیل کندیا افزایش  دهد(در خشانی ،1391 ).تنها انسان است  که از هوش معنوی برخوردار است، هوش تحول پذیر است و به انسان توانایی و قدرت می بخشد تا خلاق باشد و قوانین و نقشها را دستخوش تغییرات خود نماید،  قادر به انجام اصلاحات بی شمار گردد  و بتواند شرایط را به بهترین شکل متحول کند(عبداله زاده ،1388). بنابراین اهمیت و ضرورت طرح موضوع معنویت، به ویژه هوش معنوی، از جهات مختلف در عصر جدید احساس می شود. یکی از این ضرورت ها در عرصه ی انسان شناسی توجه به بعد معنوی انسان از دیدگاه دانشمندان، به ویژه کارشناسان بهداشت جهانی است که اخیرا انسان را موجودی زیستی،

یک مطلب دیگر :

تحقیق رایگان با موضوع انقلاب مصر، جهان اسلام، حزب دموکرات

 روانی، اجتماعی و معنوی تعریف می کند.ضرورت دیگر طرح این موضوع ظهور دوباره معنوی و نیز حسستجوی درک روشن تری از ایمان و کاربرد آن در زندگی روزانه است. پژوهش درباره معنویت، امروزه در رشته های متنوع از قبیل پژشکی، روان شناسی، عصب شناسی و علوم شناختی در حال پیشرفت است. در راستای این جهت گیری معنوی و به موازات بررسی رابطه دین و معنویت مولفه روان شناختی دیگری به نام هوش معنوی مطرح شده است(ابراهیمی کوه بنایی،1390). از طرفی از جهت گیری های عمده و مهم روان شناسی امروز، علی الخصوص رویکرد روانشناسی مثبت نگر پیشگیری از بروز بیماری ها وارتقای بهداشت وسلامت روان و در واقع اقدامات پیشگیرانه در سطوح اولیه است، چرا که این امر فواید زیادی دارد از جمله کاهش هزینه ها ی انسانی و مالی از سوی دیگر پیدایش این گرایش نو با عنوان روان شناسی سلامت، مسئله بررسی  بعضی از مولفه های  آن را در  اقشار  جوامع  واجب می سازد و از آن جایی که در  جامعه ایرانی  ارزشها و معیارهای فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی نسبت به جوامع دیگر متفاوت است و وجود این ابعاد  فرهنگی و مذهبی و با فت جامع ما می تواند از عوامل موثر بر متغییر های پژوهش باشد، پس می تواند دلیلی برای بررسی موضوعات روان شناسی مثبت نگر  و حوزه سلامت  باشد. کیفیت زندگی و بهزیستی هم مفاهیمی هستند که به خاطر نقش و اهمیتی که در سلامت روانی افراد دارند بسیار مورد توجه قرار گرفته اند (شهبازی را د ،1390 ). طرفدارن نقش  معنویت در بهبود سلامت روانی و سازگاری بین فردی تلاش های متعددی را جهت بر قراری ارتباط بین دو مفهوم سلامتی و معنویت تحت  عنوان سازه بهزیستی انجام داده اند. مروری بر ادبیات تخصصی معنویت حاکی ازآن است که اغلب این تعاریف قائل به دو بعدی بودن معنویت هستند. بعد اول، معنویت مذهبی است و درآن مفهوم فرد از موجود مقدس یا واقعیت غایی به  سبک و سیاق مذهبی بیان می شود و بعد دوم، معنویت وجودی است که در آن تجربیات روان شناختی خاصی که در واقع ارتباطی با وجود مقدس یا غایی ندارد؛ مد نظرمی باشد(هارتز،2005 ). بدین ترتیب بهزیستی معنویی را می توان حسی از ارتباط داشتن با دیگران، داشتن معنی و هدف در زندگی و داشتن اعتقاد و ارتباط با یک قدرت متعالی تعریف کرد(هاترز و همکارن، 1995) طبق نظر موبرگ(1978) بهزیستی معنوی یک سازه چند بعدی است که شامل یک بعد عمومی می شود و یک بعد  افقی  است.بعد عمومی آن ارتباط با خدا و بعد افقی آن به احساس هدفمندی در زندگی و رضایت از آن بدون در نظر گرفتن مذهب خاص اشاره دارد. الیسون (1983) بیان می کند که بهزیستی معنوی شامل یک عنصر خاص روانی اجتماعی و یک عنصر مذهبی است. بهزیستی مذهبی که عنصر مذهبی است، بیانگر ارتباط با یک  قدرت برتر یعنی خدا است. بهزیستی وجودی عنصر روانی اجتماعی است و بیانگر احساس فرد از این که چه کسی است؟چه کاری و چرا انجام می دهد؟  و به کجا تعلق  دارد؟ است. هم بهزیستی مذهبی و هم بهزیستی وجودی  شامل تعالی و حرکت فرا تر از خود می باشند. بعد بهزیستی مذهبی ما را در رسیدن به خدا هدایت می کند. در حالی که بعد بهزیستی وجودی ما را فرار تراز خودمان و به سوی دیگران و محیط مان سوق می دهد. از آنجایی که انسان به عنوان نظامی یکپارچه عمل می کند این دو بعد در عین حال که از هم جدا هستند با هم  تعامل و همپوشی دارند و در  نتیجه ما احساس  سلامت  معنوی، رضایت و هدفمندی می کنیم( جعفری و همکاران ،1388 ). با توجه به اهمیت سازه  بهزیستی  معنوی  و نقش ارتقاء کیفیت زندگی روانی افراد از یک سو و با عنایت به اینکه در ایران پژوهشی که رابطه هوش معنوی با بهزیستی معنوی و کیفیت  زندگی را مورد  بررسی قرار دهد کمتر صورت گرفته است. انجام چنین  پژوهشی  در بین معلمان که قشر نسبتا زیادی از افراد جامعه را تشکیل  می دهند.حائز اهمیت فروانی است و گامی در جهت شناسایی عوامل موثری بر سلامت روانی می باشد.

بررسی میزان تاثیرآموزش مبتنی برپردازش فراشناختی درارتقاء سطح مهارت های حل مساله دانشجویان دانشگاه ...

2-2-2-2- دیدگاه براون………………………………………………………………………………………………..28

2-2-2-3- دیدگاه فلاول………………………………………………………………………………………………..29

2-2-2-4- دیدگاه شرا و ماشمن……………………………………………………………………………………..29

2-2-2-5-دیدگاه آشمن و کانوی……………………………………………………………………………………30

2-2-3- جایگاه فراشناخت در آموزش……………………………………………………………………………..34

2-3-4- مفهوم حل مساله…………………………………………………………………………………………………36

2-3-4-1- فرایند حل مساله…………………………………………………………………………………………….38

2-2-5- را های حل مساله………………………………………………………………………………………………40

2-2-5-1- حل مساله از طریق آزمون وخطا……………………………………………………………………….40

2-2-5-2 حل مساله از طریق بینش و شناخت……………………………………………………………………..41

22-5-3-حل مساله با روش تحلیلی……………………………………………………………………………………41

2-2-5-4- حل مساله با روش دیویی ………………………………………………………………………………..41

2-2-6-روش های آموزش حل مساله ………………………………………………………………………………42

2-4-6-1- روش های آموزش حل مساله باتوجه به مراحل حل مساله………………………………………42

2-4-6-2- تشخیص مساله………………………………………………………………………………………………42

2-4-6-3- تعریف و معرفی مساله…………………………………………………………………………………….43

2-4-6-4- کشف و تدوین راه حل مساله…………………………………………………………………………..43

2-4-6-5- عملکرد بر روی راه حل های کشف شده…………………………………………………………..44

2-4-6-6- نگاه به عقب و ارزیابی نتایج فعالیت ها……………………………………………………………….44

2-4-6-7- روش آموزش حل مساله با توجه به الگوی عمومی آموزش……………………………………44

2-4-6-7-1- مرحله اول………………………………………………………………………………………………….44

2-4-6-7-2- مرحله دوم…………………………………………………………………………………………………44

2-4-6-7-3- مرحله سوم………………………………………………………………………………………………45

2-3 مبانی تجربی تحقیق………………………………………………………………………………………………..45

2-3-1- تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………..45

2-3-2-تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………..49

فصل سوم روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………..56

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………57

3-2روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..57

3-3- روش اجراء…………………………………………………………………………………………………………58

3-4-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………..60

3-5-نمونه آماری…………………………………………………………………………………………………………60

3-6- ابزارهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………60

3-6-1- روایی و پایایی پر سشنامه مهارت های حل مساله……………………………………………………61

6-3-2- کلید و نمره گذاری………………………………………………………………………………………….61

3-7- روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل………………………………………………………………………………..62

فصل چهارم تجزیه تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………..63

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….64

4-2- ویژگی های آماری افراد نمونه………………………………………………………………………………..64

4-2-1- ویژگی های جمعیت شناسی جامع پژوهش…………………………………………………………….65

4-2-1- یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………………..67

4-3- مقایسه تحلیل پس آزمون و پیش آزمون نمرات مهارت های حل مساله در گروه………………67

4-4– مقایسه تحلیل پس آزمون و پیش آزمون نمرات مهارت های حل مساله در گروه آزمایش………………………………………………………………………………………………………………………69

4-5- یافته های استنباطی پژوهش با توجه به فرضیات پژوهش………………………………………………75

5-6- بین گروه آزمایش وگواه ازلحاظ مهارت های اعتماد به حل مساله پس از اجرای عمل آزمایشی تفاوت وجود دارد………………………………………………………………………………………………………………….75

– بین گروه آزمایش وگواه ازلحاظ سبک گرایش- اجتناب پس از اجرای عمل آزمایشی تفاوت وجود دارد…………………………………………………………………………………………………………………………..76

– بین گروه آزمایش وگواه ازلحاظ کنترل شخصی  پس از اجرای عمل آزمایشی تفاوت وجود

دارد……………………………………………………………………………………………………………………………78

-بین گروه آزمایش وگواه ازلحاظ مهارت های حل مساله با جهت گیری جنسیتی تفاوت

وجود دارد…………………………………………………………………………………………………………………….79

-بین گروه آزمایش وگواه ازلحاظ مهارت های حل مساله با توجه به رشته تحصیلی تفاوت

وجود دارد………………………………………………………………………………………………………………………80

مهارت های حل مساله گروه آزمایش ازگروه گواه پس  از اجرای عمل آزمایش بالاتراست………….81

فصل پنجم :بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………….82

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….83

5-2- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………..83

5-3- محدودیت های پزوهش……………………………………………………………………………………………….88

5-3-1-محدودیت های در کنترل محقق…………………………………………………………………………………88

5-3-2- محدودیت های خارج از کنترل محقق………………………………………………………………………..88

5-4-1- پیشنهادات اجرایی………………………………………………………………………………………………….88

5-4-2- پیشنهادات پژوهشی………………………………………………………………………………………………..89

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………….90

الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………….90

ب) منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………..95

پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………………..97

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………II

عنوان به زبان انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………….I

شماره              صفحه

جدول شماره 2-1: جمع بندی نظریه ها و دیدگاه های موجود در حیطه فراشناخت……………………………29

جدول شماره 2-2: جمع بندی از مبانی تجربی تحقیق…………………………………………………………………..49

جدول شماره 3-1: طرح پیش آزمون-پس آزمونباگروه گواه……………………………………………………….59

جدول شماره 3-2: الگوی آموزشی فراشناختی تئونگ(2003)……………………………………………………….60

جدول شماره 3-3: خرده مقیاس پرسشنامه مهارت های حل مساله…………………………………………………..63

جدول شماره 4-1: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی دانشجویان به تفکیک جنس……………………………..65

جدول شماره 4-2: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی دانشجویان به تفکیک رشته تحصیلی…………………..66

جدول شماره 4-3: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی دانشجویان به تفکیک جنست و رشته تحصیلی……………………………………………………………………………………………………………………………..67

جدول شماره 4-4: مشخصات و تعداد دانشجویان در گروه آزمایش و  کنترل…………………………………68

جدول شماره 4-5: مقایسه میانگین و انحراف معیار پیش آزمون و پس آزمون مهارت های حل مساله در گروه کنترل………………………………………………………………………………………………………………………………..69

جدول شماره 4-6: مقایسه میانگین و انحراف معیار پیش آزمون و پس آزمون مهارت های حل مساله در گروه

یک مطلب دیگر :

منابع تحقیق با موضوع خسارت مادی و معنوی

 کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………….70

جدول شماره 4-7: مقایسه میانگین و انحراف معیارمولفه های مهارت حل مساله در دو گروه آزمایش و کنترل……………………………………………………………………………………………………………………………..71

جدول شماره 4-8: بررسی داده های تحلیل نمره های تفاوت پیش آزمون و پس آزمون برای دو گروه آزمایش و کنترلدر مولفه های حل مساله از نظر برابری واریانس……………………………………………………………..72

جدول شماره 4-9: میانگین و انحراف معیارنمرات مهارت های حل مساله دانشجویان به تفکیک جنسیت……………………………………………………………………………………………………………………………..74

جدول شماره 4-10: مقایسه میانگین نمره مولفه های مهارت حل مساله در گروه کنترل و آزمایش……………………………………………………………………………………………………………………………75

جدول شماره 4-11: مقایسه میانگین و انحراف معیارمولفه اعتماد به حل مساله در دو گروه آزمایش و کنترل………………………………………………………………………………………………………………………….76

جدول شماره 4-12: مقایسه میانگین و انحراف معیارمولفه سبک گرایش-اجتناب در دو گروه آزمایش و کنتر…………………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول شماره 4-13: مقایسه میانگین و انحراف معیارمولفه کنترل شخصی در دو گروه آزمایش و کنترل…………………………………………………………………………………………………………………………..79

جدول شماره 4-14: مقایسه میانگین نمره پس آزمون وپیش آزمون مهارت های حل مساله در گروه های آزمایش و کنترل به تفکیک جنسیت…………………………………………………………………………………80

جدول شماره 4-15: میانگین و انحراف نمرات مهارت های حل مسالهدانشجویان به تفکیک رشته تحصیلی………………………………………………………………………………………………………………………81

جدول شماره 4-16: مقایسه میانگین نمره کلی مهارت های حل مساله در گروه های آزمایش و کنترل………………………………………………………………………………………………………………………………82

بررسی رابطه بین رشد اخلاقی و شادکامی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان ...

آیا بین رشد اخلاقی و شادکامی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر منطقه هفده تهران رابطه‌ای وجود دارد؟

سوالات فرعی:

1- آیا بین رشد اخلاقی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر منطقه هفده تهران رابطه ای وجود دارد ؟

2-  آیا بین شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر منطقه هفده تهران رابطه ای وجود دارد؟

1-5- فرضیات تحقیق

فرضیه اصلی :

بین رشد اخلاقی و شادکامی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر منطقه هفده شهر تهران رابطه وجود دارد.

فرضیات فرعی:

• بین رشد اخلاقی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر منطقه هفده شهر تهران رابطه مستقیم معنادار وجود دارد.
• بین شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر منطقه هفده شهر تهران رابطه مستقیم معنادار وجود دارد.

1-6

– تعریف مفاهیم

رشد اخلاقی:

تعریف مفهومی: رشد اخلاقی توانایی فرد برای تشخیص خوب یا درستی امور می‌باشد (سنتراک، 1990 به نقل از کمایی و همکاران). تعریف عملیاتی: در این پژوهش رشد

یک مطلب دیگر :

پایان نامه دانشگاهی : متغیرهای تسهیل و تشویق‌کننده یا بازدارنده از فساد

 اخلاقی بوسیله نمره‌ای سنجیده شده که فرد در آزمون سنجش رشد اخلاقی DIT  -که در سال 1972 توسط رست[13] و همکاران تدوین و مورد استفاده قرار گرفته- بدست می‌آورد.

شادکامی

تعریف مفهومی: یکی از هیجانات خوشایند اصلی است. براساس فرهنگ فارسی عمید، لغت شادی با مجموعه ای از کلمات مثبت از قبیل شادمانی، خوشحالی، خوشدلی و کامروایی هم معناست.

واژه شادکامی چندین مفهوم متفاوت را به ذهن متبادر می کند؛ مانند شادی، خشنودی، لذت، خوشایندی. از این رو تعدادی از روان شناسان به اصطلاح «خوشبختی ذهنی» اشاره می کنند که یک اصلاح چتری و دربرگیرنده انواع ارزشیابی هایی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد (داینر، 2002: 34-55). این ارزشیابی ها مواردی از قبیل خشنودی از زندگی، هیجان و خلق مثبت و فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود (داینر[14] و همکاران، 1997: 74-93).

تعریف عملیاتی: در این تحقیق نمره ای است که فرد از پرسشنامه بازنگری شده شادمانی آکسفورد می گیرد که از صفر تا 87 نمره گذاری می شود. پرسشنامه شادکامی آکسفورد در 1989 توسط آرگایل و لو^[15] تهیه شده و در 1990 منتشر شده است.

پیشرفت تحصیلی

تعریف مفهومی: درمورد پیشرفت تحصیلی باید گفت که پیشرفت تحصیلی از راه های مختلف و با معیارهای مختلف مشخص می شود. یکی از معیارها، معدل دانش آموزان در یک نیم سال تحصیلی و یا محاسبه معدل یک سال دانش آموزان است. شیوه دیگر مشخص کردن پیشرفت تحصیلی، محاسبه نمرات دانش آموزان در یک یا چند درس است. روش دیگر، استفاده از مجموع نمرات دروس در طی چند سال یا یک دوره تحصیلی است.

تعریف عملیاتی: پیشرفت تحصیلی در این تحقیق با استفاده از معدل کل سال قبل دانش آموزان سنجیده می شود.

[1] – academic achievement

[2]- moral development

[3] – Reber & Reber

[4] – Diener

[5] – Matsuba & Walker

[6] – ego

[7] – Vallacher & Solcdky

تبیین سازواری رویکرد تربیتی پرسش محوری با اقتضائات عصر اطلاعات و ارتباطات و ...

1-12- روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-13- کاربردهای پژوهش ………………………………………………………………………………………………………….. 14

فصل دوم: تبیین رویکرد تربیتی پرسش محور

2-1- بخش اول: پرسش و پرسشگری از منظر فلسفه

2-2-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………… 20

2-1-2- هستنده پرسشگر …………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-1-2- پرسشگری چونان تفکر …………………………………………………………………………………………………… 24

2-1-4- پرسشگری چونان گشودگی …………………………………………………………………………………………….. 27

2-1-5- پرسشگری چونان ساختارشکنی ………………………………………………………………………………………… 30

2-1-6- پرسشگری چونان نفی اقتدار …………………………………………………………………………………………….. 31

2-1-7- پرسشگری چونان هرمنوتیک ……………………………………………………………………………………………. 33

2-1-8- پرسش حقیقی و اصیل …………………………………………………………………………………………………….. 35

2-2- بخش دوم: دین و پرسشگری

2-2-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………… 39

2-2-2- جایگاه و اهمیت پرسشگری در آموزه­ها و سیره اسلامی ………………………………………………………… 39

2-2-3- کیفیت و آداب پرسشگری در آموزه­های اسلامی …………………………………………………………………. 42

2-2-4- موضوعاتی که پرسش از آنها منع شده ……………………………………………………………………………….. 43

2-2-5- پرسشگری در نحله­های اسلامی ………………………………………………………………………………………… 48

2-2-6- دینداری و پرسشگری …………………………………………………………………………………………………….. 49

2-2-7- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………… 54

2-3- بخش سوم: پرسش و پرسشگری از منظر روانشناسی

2-3-1- آغاز یک سفر ……………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-3-2- رشد پرسشگری در کودکان ……………………………………………………………………………………………. 57

2-3-3- تبیین پرسشگری از دیدگاه روانشناختی ………………………………………………………………………………. 59

2-3-3-1- عدم تعادل شناختی ………………………………………………………………………………………………… 59

2-3-3-2- کنجکاوی معرفتی …………………………………………………………………………………………………. 61

2-3-4- پرسشگری و مهارت­های تفکر …………………………………………………………………………………………. 62

2-3-5- پرسشگری و پژوهش ……………………………………………………………………………………………………… 63

2-3-6- پرسشگری و حل مسئله …………………………………………………………………………………………………… 64

2-3-7- پرسشگری و تفکر انتقادی ……………………………………………………………………………………………….. 65

2-3-8- پرسشگری و فراشناخت …………………………………………………………………………………………………… 67

2-3-9- پرسشگری و یادگیری معنی­دار …………………………………………………………………………………………. 69

2-4- بخش چهارم: پرسشگری از نگاه جامعه­شناسی تعلیم و تربیت

2-4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………… 72

2-4-2- آموزش و پرورش برای بازتولید ……………………………………………………………………………………….. 72

2-4-2-1- تربیت سیاسی ……………………………………………………………………………………………………….. 74

2-4-2-2- مدرسه عامل خشونت نمادین …………………………………………………………………………………… 75

2-4-2-3- عادتواره­ها …………………………………………………………………………………………………………… 76

2-4-2-4- مدرسه به عنوان دستگاه ایدئولوژیک ………………………………………………………………………… 77

2-4-3- رویکرد پاسخ محور و نظریه بازتولید …………………………………………………………………………………. 78

2-4-4- آموزش و پرورش برای تحول­آفرینی …………………………………………………………………………………. 81

2-4-4-1- پائولو فریره ………………………………………………………………………………………………………….. 82

2-4-4-2- ایوان ایلیچ …………………………………………………………………………………………………………… 83

2-4-4-3- هنری ژیرو …………………………………………………………………………………………………………… 83

2-4-5- پرسشگری روشی برای تحول آفرینی …………………………………………………………………………………. 84

2-4-6- آموزش و پرورش برای دموکراسی (آزادمنشی) …………………………………………………………………… 85

فصل سوم: تبیین سازواری رویکرد پرسش­ محوری با اقتضائات عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

3-2- ویژگی­های عصر اطلاعات و ارتباطات …………………………………………………………………………………… 92

3-2-1- رشد فزاینده اطلاعات ………………………………………………………………………………………………… 92

3-2-2 تغییر شکل ذخیره اطلاعات …………………………………………………………………………………………… 93

3-2-3- رشد فزاینده در سرعت دسترسی به اطلاعات ………………………………………………………………….. 94

3-2-4- شکل گیری شبکه­های نوین ارتباطی …………………………………………………………………………….. 94

3-2-5- شکل گیری پایگاه و منابع اطلاعاتی ……………………………………………………………………………… 95

3-3- تغییرات لحظه ای دنیای اطلاعات ………………………………………………………………………………………….. 96

3-4- تحولات عصر اطلاعات و ارتباطات ………………………………………………………………………………………. 98

3-4-1- تحولات اقتصادی ……………………………………………………………………………………………………… 98

3-4-2- تحولات فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………. 98

3-4-3- تحولات سیاسی و اجتماعی ………………………………………………………………………………………… 99

3-5- تحولات تربیتی در عصر اطلاعات و ارتباطات ……………………………………………………………………….. 100

3-5-1- تغییر اکولوژی یادگیری ……………………………………………………………………………………………. 101

3-5-2-یادگیری به موقع نیاز (اینجا- اکنون) ……………………………………………………………………………. 101

3-5-3- تغییر نقش معلم و دانش­آموز (تغییر آموزش به یادگیری) ……………………………………………….. 103

3-5-4- تغییر مفهوم سواد …………………………………………………………………………………………………….. 105

3-5-5- تغییر مفهوم دانش ……………………………………………………………………………………………………. 105

3-5-6- تغییر مرجعیت دانش ………………………………………………………………………………………………… 107

3-6- مهارت­های عصر اطلاعات و ارتباطات …………………………………………………………………………………. 108

3-7- پرسشگری در عصر اطلاعات ……………………………………………………………………………………………… 109

3-7-1- ساخت (تولید) دانش ……………………………………………………………………………………………….. 109

3-7-2- گزینش­گری آگاهانه ……………………………………………………………………………………………….. 110

3-7-3- مدیریت دانش ………………………………………………………………………………………………………… 111

3-7-4- یادگیری مادام العمر ………………………………………………………………………………………………… 112

3-8- اقتضائات تربیت در عصر اطلاعات و ارتباطات ………………………………………………………………………. 113

3-9- تغییر ذهن درباره تعلیم و تربیت …………………………………………………………………………………………… 113

فصل چهارم: تبیین طرح برنامه درسی مبتنی بر پرسش محوری

4-1-  بخش اول: مفروضه­های اساسی رویکردهای تربیتی پاسخ محور و پرسش­محور

4-1- 1-  مفروضه­های اساسی رویکرد تربیتی پاسخ­محور

4-1-1-1- تربیت یعنی انباشتگی مغز ……………………………………………………………………………………… 121

4-1-1-2- دانش به عنوان یک شیء ………………………………………………………………………………………. 121

4-1-1-3- تدریس یعنی انتقال دانش ……………………………………………………………………………………… 122

4-1-1-4- یادگیری یعنی به خاطر سپردن ……………………………………………………………………………….. 126

4-1-1-5- متن به عنوان تنها پاسخ درست ………………………………………………………………………………. 126

4-1- 2-  مفروضه­های اساسی رویکرد تربیتی پرسش­محور

4-1-2- 1- تربیت بیش از انبار کردن است ……………………………………………………………………………… 127

4-1-2- 2- دانش شیء نیست ……………………………………………………………………………………………….. 128

4-1-2- 3- تدریس بیش از انتقال دادن است …………………………………………………………………………… 129

4-1-2- 4- یادگیری بیش از به خاطر سپردن اطلاعات است ……………………………………………………….. 131

4-1-2-5- متن به عنوان یکی از پاسخ­های ممکن ……………………………………………………………………… 132

4-2- بخش دوم: اصول رویکرد تربیتی پرسش­محور

4-2-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………… 137

4-2-2- ارج گذاری به فطرت جستجوگر دانش­آموزان …………………………………………………………………… 138

4-2-3- فراهم آوردن محیطی امن و آزاد برای پرسشگری ………………………………………………………………. 138

4-2-4- فراهم آوردن فرصت پرسشگری ……………………………………………………………………………………… 140

4-2-5- گفت و شنود به جای تک­گویی ……………………………………………………………………………………… 140

4-2-6- خلق دانش به جای بازتولید دانش ……………………………………………………………………………………. 141

4-2-7- مسئله محور کردن یادگیری ……………………………………………………………………………………………. 141

4-2-8- پرسش آفرینی و حیرت زایی به جای حیرت زدایی …………………………………………………………….. 142

4-2-9- پرهیز از روش های جزم­گرایانه ………………………………………………………………………………………. 142

4-2-10- پرهیز از روش­های تلقینی …………………………………………………………………………………………….. 142

4-3- بخش سوم: چهارچوب نظری برنامه درسی مبتنی بر رویکرد تربیتی پرسش­محور

یک مطلب دیگر :

پایان نامه های روانشناسی

4-3-1- غایت و اهداف تعلیم و تربیت ………………………………………………………………………………………… 146

4-3-1-1- تصریح اهداف تربیتی مرتبط با رویکرد پرسشگری ……………………………………………………. 148

4-3-1-2- انعطاف در اهداف تعلیم و تربیت ……………………………………………………………………………. 148

4-3-1-3- منحصر کردن تربیت به اهداف رفتاری ……………………………………………………………………. 149

4-3-2- محتوا …………………………………………………………………………………………………………………………. 153

4-3-2-1- توجه به بخش غیر تجویزی برنامه درسی ………………………………………………………………….. 153

4-3-2-2- تعادل بین محتوا و فرایند ………………………………………………………………………………………. 153

4-3-2-3- بازنگری در طراحی منابع آموزشی و درسی ……………………………………………………………… 154

4-3-2-4- تنوع در محتواها ………………………………………………………………………………………………….. 154

4-3-2-5- استفاده از رویکرد تلفیقی ……………………………………………………………………………………… 154

4-3-3- روش­های تدریس ………………………………………………………………………………………………………… 155

4-3-3-1- رویکرد انتقالی ……………………………………………………………………………………………………. 155

4-3-3-2- رویکرد اکتشافی …………………………………………………………………………………………………. 155

4-3-3-3- راهبردهایی برای اجرا …………………………………………………………………………………………… 158

4-3-3-3-1- استقبال از پرسش­ها …………………………………………………………………………………….. 158

4-3-3-3-2- تحریک پرسشگری …………………………………………………………………………………….. 159

4-3-3-3-3- مواجه کردن دانش­آموزان با موقعیت­های واقعی ……………………………………………….. 159

4-3-3-3-4- باز ایستادن معلم از بمباران اطلاعاتی ………………………………………………………………. 159

4-3-3-3-5- استفاده از واژه “نمی­دانم” ……………………………………………………………………………. 159

4-3-3-3-6- به پایان بردن مباحث با طرح پرسش­هایی جدید ……………………………………………….. 160

4-3-3-3-7- تبدیل نادانسته ها به پرسش ها ……………………………………………………………………….. 160

4-3-3-3-8- تغییر شرایط فیزیکی کلاس درس ………………………………………………………………….. 160

4-3-3-4- چگونه می­توانیم پرسش کردن را به دانش­آموزان آموزش بدهیم؟ ………………………………… 161

4-3-3-5- چگونه می­توانیم پرسش کردن را به عادت ذهنی دانش­آموزان تبدیل کنیم؟ …………………… 163

4-3-4- ارزشیابی …………………………………………………………………………………………………………………….. 164

4-3-4-1- ارزشیابی بر اساس پرسش­ها …………………………………………………………………………………… 164

4-3-4-2- توجه به ارزشیابی فرایند­محور ………………………………………………………………………………… 165

4-3-4-3- ارزشیابی با پرسش­های باز …………………………………………………………………………………….. 165

4-3-4-4- ارزشیابی از نادانسته ها ………………………………………………………………………………………….. 165

فصل پنجم: فرهنگ برنامه درسی در مدارس ابتدایی

بررسی کارایی درونی مقطع آموزش ابتدایی استان ایلام طی سال های 1384 تا 1389 ...

2-8) ساختار آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران……………………………………………………….39

2-9) آموزش ابتدایی و جوانب مختلف رشد…………………………………………………………………………..40

2-9-1) رشد ارزش‌ها…………………………………………………………………………………………………………..42

2-9-2) رشد اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………..43

2-9-3) رشد عقلانی……………………………………………………………………………………………………………..43

2-10) آموزش ابتدایی در سند تحول بنیادی…………………………………………………………………………….44

2-11) اهداف آموزش ابتدایی…………………………………………………………………………………………………44

2-12) نظام های آموزشی در جهان…………………………………………………………………………………………46

2-13) چالش‌های اصلی نظام آموزشی در جهان و ایران……………………………………………………………..50

2-14) نارسایی‌های مقطع آموزش و پرورش ابتدایی ایران…………………………………………………………..52

2-14-1) مفهوم برنامه‌ریزی آموزشی……………………………………………………………………………………….53

2-14-2) تعاریف برنامه‌ریزی آموزشی……………………………………………………………………………………..53

2-15) کارایی………………………………………………………………………………………………………………………..55

2-15-1) معنی و مفهوم کارایی……………………………………………………………………………………………….56

2-15-2) تعاریف کارایی……………………………………………………………………………………………………….57

2-16) بهره ‌وری……………………………………………………………………………………………………………………58

2-17) رابطه کارایی با بهره وری و اثربخشی…………………………………………………………………………….59

2-18) کارایی در نظام‌های آموزشی…………………………………………………………………………………………60

2-19) کارایی درونی و کارایی بیرونی……………………………………………………………………………………..61

2-19-1) کارایی درونی………………………………………………………………………………………………………..62

2-20) برنامه ‌ریزی‌های توسعه بین‌المللی………………………………………………………………………………..65

2-20-1) برنامه‌ی توسعه‌ی هزاره یا اعلامیه هزاره ……………………………………………………………………65

2-20-1-1) آرمان و اهداف برنامه ریزی آموزشی در برنامه‌ی توسعه‌ی هزاره ……………………………..67

2-20-2) برنامه ریزی آموزش برای همه………………………………………………………………………………….67

2-20-2-1) تاریخچه……………………………………………………………………………………………………………67

2-20-2-2) اهداف و چارچوب برنامه ریزی در برنامه ملی آموزش برای همه…………………………….69

2-20-2-3) تدوین برنامه آموزش برای همه………………………………………………………………………….71

2-20-2-4) برنامه ملی آموزش برای همه در ایران…………………………………………………………………..72

2-20-2-5) استراتژی‌ها……………………………………………………………………………………………………….76

2-20-2-6) معرفی گروه‌های هدف برنامه در ایران…………………………………………………………………80

2-20-2-7) برنامه آموزش برای همه از منظر برنامه توسعه ملی…………………………………………………81

2-20-2-8) ارتباط برنامه های عمرانی و توسعه با برنامه ملی آموزش برای همه………………………….83

2-20-2-8-1) جایگاه برنامه ملی آموزش برای همه در برنامه چهارم…………………………………………80

2-20-2-8-2) جایگاه برنامه ملی آموزش برای همه در برنامه پنجم……………………………………………84

2-20-2-8-3) جایگاه برنامه ملی آموزش برای همه در سند برنامه راهبرد…………………………………..84

2-20-2-8-4) جایگاه برنامه ملی آموزش برای همه در سند تحول بنیادین…………………………………..85

2-21) ارتباط بین برنامه آموزش و پرورش و برنامه توسعه ملی………………………………………………….85

2-22) برنامه‌ها و اهداف دوره ابتدایی در طول برنامه در استان ………………………………………………….86

2-23) قوت‌ها و ضعف‌های توسعه آموزش ابتدایی استان………………………………………………………….87

2-24) تعریف شاخص آموزشی…………………………………………………………………………………………….88

2-25) نشانگرهای آموزشی برنامه ملی آموزش برای همه………………………………………………………….88

2-26) مروری بر تحقیقات انجام گرفته………………………………………………………………………………….90

2-26-1) پژوهش‌های داخلی………………………………………………………………………………………………90

2-26-2) تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………….96

فصل سوم: روش تحقیق

3-1) روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….104

3-2) جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………….104

3-3) ابزار گرد آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………..104

3-4) شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات…………………………………………………………………………..104

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق

4-1)مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..106

4-2)یافته‌های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………… 106

4-2-1)تجزیه و تحلیل داده های مربوط به پرسش‌های پژوهش……………………………………………….106

3-4) فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………….167

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..177

5-2) بحث ونتیجه‌گیری از پرسش‌های پژوهش……………………………………………………………………….177

5-3) نتایج کلی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………… 195

5-4) خلاصه نتایج………………………………………………………………………………………………………………205

5-5) محدودیت‌های پژوهش ……………………………………………………………………………………………..206

5-6) پیشنهادهای کاربردی …………………………………………………………………………………………………208

5-7) موضوعات پژوهشی برای تحقیقات بعدی……………………………………………………………………..209

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………..212

فهرست منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………..221

چکیده لاتین……………………………………………………………………………………………………………………….223

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه    

جدول 4-1)بررسی نرخ ارتقاء بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                          107

جدول 4-2) بررسی نرخ مردودی بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                      113

جدول4-3) بررسی نرخ ترک تحصیل  بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                 119

جدول4-4) نرخ ماندگاری، …..نسبت اتلاف وضریب کارایی                                                125

جدول4-5) بررسی نرخ ماندگاری بر اساس پایه تحصیلی                                                  127

جدول4-6) درصد فارغ التحصیلی پایه پنجم بر اساس جنسیت                                             130

جدول4-7) بررسی میانگین طول سال های تحصیل برای هر فارغ التحصیل                             133

جدول4-7) بررسی نسبت اتلاف بر اساس جنسیت                                                           135

جدول4-8) بررسی ضریب کارایی بر اساس جنسیت                                                        138

جدول4-9) تعداد و میزان رشد دانش آموزان                                                                 141

جدول4-10) تعداد و سهم دانش آموزان دختر و پسر                                                      144

جدول4-11) تعداد و سهم دانش آموزان شهری و روستایی                                                147

جدول4-12) تعداد و سهم دانش آموزان دولتی و غیر انتفاعی                                             150

جدول4-13) پوشش تحصیلی ظاهری  دانش آموزان                                                       153

جدول4-14) نسبت دانش آموز به معلم، میزان تحصیلات معلمان                                        156

جدول4-15) تراکم دانش آموز در کلاس دایر و…                                                           161

جدول4-16) آزمون t مقایسه میانگین نرخ ارتقا ، نرخ مردودی و نرخ ترک تحصیل                  167

جدول شماره 4-17: آزمون t مقایسه میانگین نسبت اتلاف و ضریب کارایی                           168

جدول شماره 4-18: آزمون t مقایسه میانگین نرخ فارغ التحصیلی                                        168

جدول شماره 4-19: آزمون t مقایسه میانگین درصد رشد و هدف برنامه                                169

جدول شماره4-20: آزمون t میانگین سهم دانش آموز دختر، غیر انتفاعی با  هدف برنامه             170

جدول شماره4-21: آزمون t مقایسه میانگین سهم دانش آموز روستایی با  هدف برنامه               171

جدول شماره4-22: آزمون t مقایسه میانگین پوشش تحصیلی ظاهری و هدف برنامه                 171

جدول شماره4-23: آزمون t مقایسه نسبت دانش آموز به معلم با هدف برنامه                          172

جدول شماره4-24: آزمون t مقایسه میانگین تحصیلات معلمان با هدف برنامه                         173

جدول شماره4-25: آزمون t مقایسه ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی و هدف برنامه            174

جدول شماره4-26: آزمون t مقایسه ضریب بهره برداری از سرانه فضای آموزشی با هدف برنامه    175

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                          صفحه

نمودار 4-1)بررسی نرخ ارتقاء بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                         108

نمودار 4-2) بررسی نرخ مردودی بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                     114

نمودار 4-3) بررسی نرخ تکرار بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی                                        120

نمودار 4-4) بررسی نرخ ماندگاری بر اساس پایه تحصیلی                                                 128

نمودار 4-5) بررسی درصد فارغ التحصیلی پایه پنجم بر اساس جنسیت                                 131

نمودار 4-6) بررسی میانگین طول سال های تحصیل برای هر فارغ التحصیل بر اساس جنسیت     133

نمودار 4-7) بررسی نسبت اتلاف بر اساس جنسیت                                                         136

نمودار 4-8) بررسی ضریب کارایی بر اساس جنسیت                                                      139

نمودار 4-9) تعداد و میزان رشد دانش آموزان                                                                142

نمودار 4-10) تعداد و سهم دانش آموزان دختر و پسر                                                      145

نمودار 4-11) تعداد و سهم دانش آموزان شهری و روستایی                                                148

نمودار 4-12) تعداد و سهم دانش آموزان دولتی و غیر انتفاعی                                             151

نمودار 4-13) پوشش تحصیلی ظاهری  دانش آموزان                                                       154

یک مطلب دیگر :

دانلود پایان نامه غفلت از کیفیت زندگی سالمندان:

نمودار 4-14) نسبت دانش آموز به معلم،                                                                     157

نمودار 4-15) نسبت معلم به کلاس دایر                                                                        159

نمودار 4-16)میزان تحصیلات معلمان                                                                          160

نمودار 4-17) تراکم دانش آموز در کلاس دایر                                                                162

نمودار4-18) تراکم کالبدی،                                                                                      163

نمودار4-19) سرانه فضای آموزشی                                                                            164

نمودار 4-20)ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی                                                                            165

چکیده:

برای حل معضلات آموزشی و ارتقاء کارکردهای آن، در کشورهای جهان، تفکر هسته‌های آموزش برای همه را به وجود آورد. در کنفرانس جهانی جامتین تایلند در سال 1990 میلادی چارچوب و شاخص‌های کیفیت نظام‌های آموزشی مشخص گردید. با توجه به عدم وجود تحقیقاتی مبنی بر سنجش کیفیت مقطع ابتدایی در استان ایلام در مقایسه با یک چارچوب بین المللی، محقق برآن شده تا پژوهشی تحت عنوان بررسی کارایی درونی آموزش ابتدایی استان ایلام طی سالهای 84 تا89 در مقایسه با شاخص‌های برنامه ملی آموزش برای همه(E.F.A) انجام دهد. و با دسته بندی و بررسی شاخص‌های مربوطه، میزان تحقق اهداف پیش بینی شده در برنامه استانی آموزش برای همه را مشخص نماید. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ کنترل متغیر از نوع غیر آزمایشی است. جامعه و نمونه آماری به شیوه سرشماری انتخاب شده و شامل کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی استان در سال 84 تا 89 است. برای تحلیل داده‌ها از روشهای آمار توصیفی استفاده شده است.یافته‌های آن نشان می‌دهد که: نرخ‌های قبولی، مردودی، ترک تحصیل، ماندگاری، فارغ‌التحصیلی، میانگین طول تحصیل، نسبت اتلاف، ضریب کارایی، سهم دانش آموزان دخترو سهم دانش آموزان غیرانتفاعی، بهبود یافته است. نرخ رشد دانش آموزان ، سهم دانش آموزان روستایی کاهش و  پوشش ظاهری در مقایسه با میزان پیش بینی در سند برنامه ملی آموزش برای همه طی دوره مذکور بیشتر است که نامطلوب است. مقدار نسبت دانش آموز به معلم، تقریباً برابر با هدف برنامه است. شاخص معلم به کلاس دایر همسو با هدف برنامه است. میزان سطح تحصیلات معلمان از هدف برنامه کمتر است. تراکم دانش آموز در کلاس دایر، کمتر از هدف برنامه بوده،تراکم کالبدی، در طول برنامه بالا بوده و سرانه فضای آموزشی پایین تر از هدف است، ضریب بهره برداری از کلاس فیزیکی برابر با هدف برنامه است.

کلید واژه ( کارایی درونی، برنامه ملی آموزش برای همه)